تأثير رويدادهاي طبيعي بر تجارت جنوب ايران در نيمۀ دوم حكومت ناصرالدين شاه، براساس آمار دفاتر نمايندگي مقيم حكومت هند بريتانيا (1290/1873-1312/1895)

تجارت خليج‌فارس در تمام ادوار تاريخي به علّت شرايط خاص جغرافيايي، اقليمي، طبيعي همواره در جريان بوده است. ولي عدم وجود آمار كامل و مطمئن قبل از دورۀ ناصري هرگونه گمانه‌زني در مورد جايگاه بنادر خليج فارس در تجارت ايران را با مشكل مواجه مي‌كند. وجود آمار نمايندگي‌هاي مقيم حكومت هند بريتانيا كه در خلال دورۀ ناصري ثبت گرديده است، امكان مطالعۀ جزئيات تجارت بنادر خليج فارس را مهيا مي‌كند. مطمئناً انتشار چنين آماري توانايي بررسي عوامل مؤثر بر تجارت جنوب ايران را به‌دست خواهد داد. با توجه به اينكه عمده محصولات تجاري در دورۀ قاجار مربوط به محصولات كشاورزي مي‌باشد، بر همين اساس رويدادها و بلاياي طبيعي كه در عمل‌آوري محصولات كشاورزي دخيل هستند به‌عنوان يكي از عوامل مؤثر بر تجارت ايران مطرح مي‌شود. وجود آمار‌هاي نمايندگي مقيم امكان بررسي تأثير رويدادهاي طبيعي بر تجارت جنوب ايران را ممكن مي‌سازد. بر همين اساس پژوهش حاضر سعي در بررسي تأثير عوامل طبيعي بر تجارت بنادر ايراني در خليج فارس بر اساس گزارش‌ها و آمار نمايندگي مقيم را دارد. اين پژوهش بر آن است تا با استفاده از آمارهاي كمّي، تحليلي كيفي از ميزان تأثير رويدادهاي طبيعي بر واردات و صادرات جنوب ايران ارائه نمايد. نتيجه‌اي كه پژوهش به آن دست ‌يافته است نشان مي‌دهد كه رويدادهاي طبيعي مخصوصاً كمبود بارش تأثير قابل‌توجهي در تجارت جنوب ايران داشته است.