ارزيابي اثر تغيير اقليم بر روان‌آب آبخيز كن در دوره آينده

تغيير اقليم يكي از مهم‌ترين چالش هايي است كه بر  زيست‌بوم‌هاي  طبيعي و جنبه هاي مختلف زندگي انسان تاثير دارد. تاثير گرم‌شدن جهان بر آب‌شناسي و چرخه‌ي آب در طبيعت بسيار جدي است و شناخت كمي اين اثرها آمادگي بيش‌تري براي مقابله با تبعات آن ايجاد مي‌كند. در اين پژوهش براساس روش‌كار ريز مقياس‌گرداني SDSM  بارش و دما در دوره‌ي 2006-2100 با مدل بزرگ‌مقياس 2CanESM پيش بيني و اثرهاي تغيير اقليم بر شرايط آب‌شناسي آبخيز كن با مدل سوات و ANN بررسي شد. براي واسنجي و بررسي بي‌قطعيتي سوات نرم‌افزار سوات كاپ به‌كاربرده شد و براساس الگوريتم 2 SUFI در سوات كاپ مقدار سنجه‌ي‌ موثر و بهينه شناسايي كرده‌شد. نتيجه‌ي بررسي كارآيي هر چهار مدل SDSM و 2CanESM در شبيه سازي هاي اقليمي و SWAT و ANN در شبيه سازي آب‌شناسي را تاييد كرد و نشان داد كه در شرايط اقليمي آينده براي دوره‌ي زماني 2006-2100 افزايش بارندگي و دما محتمل است، به‌طوري كه دما 0/8 تا 5/6 درجه‌ي سانتي گراد و بارش 4 تا 55% افزايش مي‌يابد. كاركرد ANN با توجه به نوع ساختار بهتر از سوات است، و نتيجه‌ي بررسي روان‌آب نشان مي دهد كه در دوره‌ي آينده (2006-2040) در مدل 2 تا 4 درصد ANN  كاهش در حالت 2/5RCP و 8/5RCP، و 25% افزايش در حالت 4/5RCP و در سوات به‌ترتيب در حالت 2/5RCP، 4/5RCP و 8/5RCP افزايش 42، 43 و 49% مشاهده شد. بيش‌ترين تغيير در بهار ديده شد. براساس داده‌هاي بيشينه‌ي سيلاب‌هاي لحظه‌يي تير 1394 و فروردين 1398 به‌اندازه‌ي 90 تا 140 مترمكعب بر ثانيه باعث زيان جاني و مالي فراوان مي‌شود، همه‌ي 250 سازه‌ي آبخيزداري از رسوب پر مي‌شود،‌ و اثربخشي سازه ها در مهار سيلاب در 20 سال گذشته بي تأثير مي‌شود. بنابراين 49% افزايش در روان‌آب تا اندازه‌ي 200 مترمكعب بر ثانيه علاوه بر افزايش‌دادن شدت گل‌آلودگي رود كن، همه‌ي روستاهاي امام زاده داود، رندان، كيگا، سنگان، سولقان و كشار را در زير رسوب دفن و زيان‌هاي جاني و مالي بسيار شديدي به‌بار مي‌آورد.