تأثير شاخص‌هاي سلامت و متغيرهاي كلان اقتصادي بر سطح اميد به زندگي (مقايسه‌ي كشورهاي درحال‌توسعه و توسعه‌يافته با رويكرد Panel Data): يك مطالعه توصيفي-تحليلي

پيش‌زمينه و هدف: عوامل اقتصادي و اجتماعي تأثير زيادي بر سلامت و به‌تبع آن بر اميد به زندگي دارد. سلامت به معني برخورداري از رفاه كامل جسمي، رواني و اجتماعي است و تنها نبود بيماري و معلوليت و ناتواني نيست. وضعيت سلامت بستگي به عوامل اثرگذار بر آن شامل عوامل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، محيط فيزيكي، عوامل ژنتيكي و ميزان دسترسي به خدمات بهداشتي درماني دارد. اندازه‌گيري وضعيت سلامت جوامع را با شاخص‌هاي بهداشتي مي‌سنجند. تحقيق حاضر به مقايسه تأثير شاخص‌هاي سلامت و متغيرهاي كلان اقتصادي بر سطح اميد به زندگي مي‌پردازد. روش كار: اين مطالعه نخست عوامل مؤثر بر شاخص اميد به زندگي را تشريح مي‌كند، سپس با استفاده از روش Panel Data در بازه زماني 2010 الي 2018 براي كشورهاي توسعه­يافته و درحال‌توسعه با استفاده از نرم­افزار Eviews اقدام به تخمين تأثير شاخص‌هاي كلان اقتصادي (رشد اقتصادي، تورم و بيكاري) و شاخص‌هاي سلامت (مخارج سلامت، فقر غذايي، نرخ مرگ‌ومير و سطح تحصيلات) بر ميزان اميد به زندگي نموده است.( اطلاعات كشورهاي موردبررسي از سايت بانك جهاني، صندوق بين­المللي پول و گزارش بهداشت جهاني، استخراج شده است.) يافته­ ها: براي تعيين مدل بهينه از آزمون‌هاي F ليمر و هاسمن استفاده گرديد. بر اساس اين آزمون‌ها در هر دو دسته كشورهاي توسعه‌يافته و درحال‌توسعه، عرض از مبدأ براي كليه مقاطع يكسان نبود و از روش Panel Data استفاده شد و تخمين مدل در حالت اثرات ثابت بر تخمين مدل از ديگر روش­ها اولويت دارد. در كشورهاي درحال‌توسعه نرخ تورم، بيكاري و نرخ مرگ‌ومير و فقر غذايي تأثير منفي بر شاخص اميد بر زندگي داشته و تأثير رشد اقتصادي، تحصيلات و مخارج بهداشتي بر اين شاخص مثبت ارزيابي مي‌گردد اما با توجه به سطح معني‌داري متغيرهاي تحقيق مشاهده مي‌گردد تأثير تحصيلات و مخارج بهداشتي بر شاخص اميد به زندگي به دليل آنكه> 0.05 ProbED و < 0/05 ProbCH مي­باشند، معني‌دار ارزيابي نمي‌گردد. اين امر مي‌تواند ناشي از پايين بودن سطح تحصيلات و مخارج تخصيص‌يافته به بهداشت در اين كشورها باشد. همچنين در كشورهاي توسعه­ يافته نرخ تورم، بيكاري و نرخ مرگ‌ومير و فقر غذايي تأثير منفي بر شاخص اميد بر زندگي داشته و تأثير رشد اقتصادي، تحصيلات و مخارج بهداشتي بر اين شاخص مثبت ارزيابي مي‌گردد اما با توجه به سطح معني‌داري متغيرهاي تحقيق مشاهده مي‌گردد تأثير تورم و نرخ مرگ‌ومير بر شاخص اميد به زندگي معني‌دار ارزيابي نمي‌گردد(چون> 0.05 ProbP و > 0.05 ProbLD مي­باشند). اين امر مي‌تواند ناشي از پايين بودن نرخ تورم و نرخ مرگ‌ومير در اين كشورها باشد. بحث و نتيجه­ گيري: نتايج مقايسه پانل‌هاي كشورهاي توسعه‌يافته و درحال‌توسعه حاكي از آن است كه تقريباً در هر دو دسته از شاخص‌هاي موردبررسي تأثير شاخص‌هاي اقتصادي و سلامت بر شاخص اميد به زندگي در كشورهاي درحال‌توسعه بيشتر از كشورهاي توسعه‌يافته است. اين امر مي‌تواند ناشي از وضعيت بد شاخص‌هاي اقتصادي و سلامتي در كشورهاي درحال‌توسعه نسبت به كشورهاي توسعه‌يافته باشد كه با هر تغييري در اين متغيرها وضعيت شاخص اميد به زندگي تغييرات بيشتري را نسبت به كشورهاي توسعه‌يافته از خود نشان مي‌دهد.

Background & Aims: Economic and social factors have a great impact on health and consequently on life expectancy. Health means having complete physical, mental, and social well-being, and it does not only refer to the absence of disease and disability. Health status depends on the factors affecting it, including economic, social, cultural, physical environment, genetic factors, and the level of access to health services. The health status of communities is measured by health indicators. The present study compares the effect of health indicators and macroeconomic variables on life expectancy. Materials & Methods: This study first describes the factors affecting the life expectancy index, then estimates the impact of macroeconomic indicators (economic growth), inflation and unemployment , and health indicators (health expenditure, food poverty, mortality rate and level of education) on life expectancy (information from the countries surveyed from the World Bank website, the International Monetary Fund and the World Health Report) using the Panel Data method in the period 2010 to 2018 for developed and developing countries using Eviews software. Results: Limer and Hausman F tests were used to determine the optimal model. Based on these tests in both categories of developed and developing countries, the width of the origin was not the same for all sections and the Panel Data method was used and model estimation in the case of fixed effects over model estimation has priority over other methods. In developing countries, inflation, unemployment, mortality, and food poverty rates have a negative effect on life expectancy and the impact of economic growth, education, and health expenditures on this index are positive, but due to the level of significance of research variables is observed. The effect of education and health expenditures on life expectancy index is not considered significant. This may be due to the low level of education and spending on health in these countries. Also, in developed countries, inflation, unemployment, mortality, and food poverty rates have a negative effect on life expectancy and the effect of economic growth, education, and health expenditures on this index is positive, but due to the significant level of research variables, the effect is observed. Inflation and mortality rates are not considered significant on the life expectancy index. This may be due to low inflation and mortality rates in these countries. Conclusion: The results of comparing the panels of developed and developing countries show that in almost both categories of studied indicators, the impact of economic and health indicators on life expectancy index in developing countries is more than the developed countries. This can be due to the poor state of economic and health indicators in developing countries compared to developed countries, which with each change in these variables, the status of life expectancy index shows more changes than developed countries.