بازخواني نظريۀ علم ديني آيت الله جوادي آملي و بررسي مفهوم شناختي آن

Re-reading Ayatollah Javadi’s Theory of Religious Science and a Conceptual Examination of it

يكي از مسائل مطرح در بحث رابطۀ ميان علم و دين، امكان و ماهيت علم ديني است. يكي از نظريات مطرح در اين زمينه كه تا كنون مورد بحث و بررسي زيادي قرار گرفته است، نظريۀ علم ديني آيت الله جوادي آملي است. در مقالۀ حاضر ميان دو رويكرد در مباحث آيت الله جوادي آملي دربارۀ علم ديني تفكيك و از آن‌ها با عنوان رويكرد منبع‌محور و رويكرد موضوع‌محور ياد شده است. رويكرد منبع‌محور مخصوص ديدگاه ايشان نيست و در ميان طرفداران علم ديني كم و بيش رواج دارد. رويكرد خاص ايشان همان رويكرد موضوع‌محور است كه در اين مقاله از طريق تأملات مفهوم‌شناختي مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است. نتيجۀ به دست-آمده آن شد كه اين رويكرد به جهت فاصله‌گيري از مفاهيم رايج و تعميم‌هاي مفهومي دربارۀ «دين»، «علم» و «علم الهي»، نمي‌تواند پاسخ‌گوي مسئلۀ رايج در بحث علم ديني باشد.

One of the issues in the discussion of the relationship between science and religion is the possibility and the nature of religion sciencse. Ayatollah Javadi Amoli's Theory of religious science is one of the most discussed theories today. In this paper, the two approaches in Ayatollah Javadi Amoli's debates are separated from each other and named as the source-based approach and the subject-based approach. The source-based approach is not specific to Javadi’s point of view and is more or less prevalent among Advocators of religious science. His particular approach is the subject-based approach, which has been examined in this paper through conceptual reflections. The result was that this approach, because of some conceptual generalizations about 'religion', 'science' and 'divine science' and departing from common concepts, cannot answer the common problem about religious science.