مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - مديريت بحران بيمـاري كوويد 19: باز مهنـدسي نظام ارائه خدمات سلامت در ايران

چكيده فارسي :

زمينه: شيوع فعلي بيماري كوويد-19باعث ايجاد وضعيت اضطراري و مخاطره آميز براي سلامت عمومي در سطح بين المللي شده است. اين بيماري باعث ايجاد علايم بيماري مشابه سرماخوردگي تا بيماري هاي شديد تنفسي(پنوموني) ميشود و قبلا در انسان ديده نشده بود. از اين رو دولت‌ها براي كنترل و مديريت اين بحران، تصميمات جديدي اتخاذ كرده اند تا خسارات كمتري به جوامع وارد شود. هدف از نگارش اين مقاله، انتقال تجربه نوين ايجاد نظام سلامت يكپارچه در مديريت بحران بيماري كوويد 19 در ايران است. روش كار: اين يك مقاله مروري است كه با پژوهشي مبتني بر مشاهده و مستندسازي تجربي كامل شده است. ابتدا براساس مطالعات كتابخانه‌اي و جستجوهاي اينترنتي در پايگاه‌هاي داده‌اي معتبر همچون Scopus, Web of Science, Pubmed, Science Direct, Google Scholar و جستجوي پيشرفته در گوگل مطالعه صورت گرفته است، همچنين مقالات موجود در سايت سازمان جهاني بهداشت و CDC آمريكا مورد بررسي قرار گرفت. در اين بررسي تعداد227 متن داخلي و خارجي مورد بررسي قرار گرفت كه تعداد 118 مقاله در زمينه نحوه مديريت بحران بيماري كرونا ويروس جديد در ايران و جهان بود و در نهايت 40 مقاله مورد استفاده قرار گرفت. يافته‌ها: بحران بيماري كوويد 19 باعث شد تا از زير ساخت‌هاي موجود مثل سامانه سپاس، HIS‌هاي بيمارستاني، سامانه سيب و غيره، سامانه جديدي بنام سامانه سلامت شكل گيرد تا ارتباط سطوح اول، دوم و سوم از طريق آن برقرار شود. بدين نحو كه پس از پيدا كردن افراد مشكوك يا مبتلا، در صورت نياز فرد، دستور قرنطينه خانگي و يا مراجعه به مركز جامع سلامت يا بيمارستان داده مي شود همچنين پيگيري درمان بيمار از طريق اين سامانه امكان‌پذير بوده و مكرراً ثبت مي‌گردد. لذا افرادي كه با بيمار در تماس بوده اند از طريق سامانه رصد شده و مراقبين بهداشتي طي تماس با اين افراد اطلاعات آنها را نيز ثبت مي كنند و در صورت لزوم به مراكز جامع سلامت (سطح اول) يا بيمارستان عمومي (سطح دوم) يا بيمارستان تخصصي در سطح سوم ارجاع مي‌شوند، اين در حالي است كه تا پيش از اين امكان پيگيري وضعيت بيماران ارجاعي از سطح يك به سطوح بالاتر ميسر نبود و مديريت بحران بيماري كوويد 19 باعث ايجاد زنجيره كامل ارجاع بصورت الكترونيك در نظام سلامت ايران شد. تا به امروز بيش از 75 درصد جمعيت ايران در اين سامانه داراي پرونده الكترونيك و ثبت سوابق مربوط به بيماري شده اند و بزودي اين كار براي كل جمعيت ايران نهايي خواهد شد. ايران و ديگر كشورهاي جهان سياست هاي مبتني بر شواهد را براي مقابله با كوويد-19قبل و بعد از ورود آن تدوين كرده‌اند. رويكرد ناكافي دولت و جامعه در مديريت شيوع بيماري، تجهيزات پزشكي، بهداشت و گندزدايي محيط از بزرگترين چالش‌ها در تصميم‌گيري و مداخله در مبارزه با كوويد-19است.مديريت اين بحران نياز به تلاش‌هاي حرفه‌اي و همكاري بين بخشي و ارگان‌هاي دولتي دارد. نتيجه گيري: گرچه همه گيري بيماري كوويد-19نگران كننده است و تدوين سياست‌هاي مناسب و اجراي درست آنها اهميت بالايي دارد ولي ايران و ديگر كشورهاي جهان در همين راستا تلاش‌هاي بسياري مي‌كنند. تهديد بيماري كوويد 19 در ايران فرصت ايجاد سيستم يكپارچه مبتني بر ارجاع را فراهم نموده كه اكنون بيش از هر زمان ديگر نياز به اقدامات منسجم تر و كاربردي است تا همه گيري اين بيماري كنترل شود.