خوانش هندسه پنهان در شهر تاريخي و تاثير تحول مدرن بر آن؛ نمونه موردي: سبزه‌ميدان، تهران

اهداف: اجزاي شكل‌دهنده به فرم شهر در طول تاريخ و با توجه به مقتضيات ساكنين خويش از يك برهم‌نشيني قانونمند و كاملاً هندسي غيرمشهود پيروي مي‌كرده‌اند كه در ظاهر بي‌نظم خود داراي توانايي ارتباط و تعادل بين دولت، ملت و مذهب بوده است. اين پژوهش به دنبال خوانش و واكاوي هندسه پنهان موجود در شكل شهر در گذشته تاريخي آن است كه امكان ارتباط ميان اركان اجتماعي شهر را به‌راحتي ميسر مي‌نموده است. ابزار و روش‌ها: روش اين پژوهش با رويكرد كيفي از نوع تاريخي تحليلي است. اين تحقيق با مطالعات كتابخانه‌اي و اسنادي به بررسي نظام پنهان در شهر تاريخي و تاثير تحولات مدرن بر آن پرداخته و در نمونه موردي سبزه‌ميدان خوانش هندسه پنهان، مبتني بر سه رأس دولت، ملت و مذهب صورت مي‌گيرد. يافته‌ها: هندسه پنهان در شهرهاي تاريخي، روح حاكم بر لايه‌هاي دروني شهر است و با ساختاري نظام‌مند در وجوه عملكردي و ادراكي، روابط مذهبي، سياسي و اجتماعي ساكنين آن را تنظيم مي‌كند. با ورود مدرن و تغييرات بنيادين آن، شهر تهران متحول شد و تناسبات هندسه پنهان و ارگانيك در مجموعه سبزه‌ميدان تبديل به يك هندسه اقليدسي با خيابان‌هاي عمود بر هم شده و توازن آن مختل مي‌شود. نتيجه‌گيري: نظام هندسي مستتر در يك شهر بيانگر هويت و مدنيّت در آن است. هندسه منظم شهر مدرن در تقابل با اصالت دروني پهنه‌هاي تاريخي قرار دارد. از همين رو خوانش هندسه پنهان ساتر بر شهر تاريخي، لازمه اتخاذ رويكرد مداخله مناسب در بافت‌هاي تاريخي و هويتمند شهر است كه به واسطه آن بتوان اصالت تاريخي آنها را بازيابي نمود.