مباني استرداد مبتني بر خطا در كامن‌لا و حقوق ايران

امروزه در حوزه حقوق خصوصي رويكرد غالب نظام‌هاي حقوقي در مواجهه با نقض قانون يا نقض تعهدات قراردادي اعطاي تضمين‏هاي مدني و جبران خسارت زيان‌ديده به ميزان ضرر وارده بر اوست. با اين حال، در مواردي زيان‌ديده خواستار جبران خسارات وارد بر خود نيست؛ بلكه خواستار استرداد منافعي است كه ديگري با نقض حق وي به دست آورده است. موضوع نفع‌محوري به جاي زيان‌محوري مدت‌هاست در نظام حقوق كامن‌لا مورد توجه قرار گرفته است. با اين ‏حال، همچنان در مباني اتخاذ چنين رويكردي اختلاف نظر وجود دارد. در جستار حاضر، با روش توصيفي‌ـ تحليلي، ضمن بررسي مفهوم و تعريف استرداد مبتني بر خطا، به بيان مباني يادشده و ارزيابي آن‌ها و نيز جست‌وجوي مباني موجود براي استرداد مبتني بر خطا در نظام حقوقي ايران پرداخته شده است. نتيجه پژوهش نشان مي‌دهد توجه به عدالت اصلاحي ارسطو مي‌تواند مبنايي در پذيرش اين مفهوم در نظام كامن‌لا باشد. همچنين توجه به قاعده عدم انتفاع از خطا، تقصير انتفاعي، و مصالح اجتماعي در حوزه مسئوليت مدني زمينه‌ساز پذيرش استرداد مبتني بر خطا در نظام حقوقي ايران است.