ارزيابي آسيب پذيري شهر با رويكرد پدافند غير عامل (مطالعه موردي: منطقه بيست شهر تهران)

با توجه به تغيير ماهيت جنگ‌ها، حملة هوايي و موشكي وسيع در شروع و طول درگيري به تأسيسات حياتي، حساس و مهم نظامي، غير نظامي و حتي منطقه‌هاي مسكوني، اداري، تجاري، آموزشي و... امري عادي تلقي مي‌شود. بر اين‌اساس ارزيابي آسيب‌پذيري شهرها در جنگ‌ها و تدوين راهكارهاي مناسب براي كاهش آسيب‌پذيري و خسارت ضروري مي‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسي ايمني فضاهاي شهري در سطح منطقة 20 شهرداري تهران و با توجه به اصول پدافند غير عامل و شناسايي و از بين بردن عامل‌هاي كاهش‌دهندة ايمني در سطح محدوده انجام گرفته است. روش تحقيق براي تبيين وضع موجود، روش توصيفي - تحليلي مي‌باشد. روش جمع‌آوري اطلاعات بر مبناي كتابخانه‌اي و نيز ميداني (پرسشنامه‌اي) بوده و تجزيه و تحليل اطلاعات به‌دست آمده با استفاده از روش تحليل سلسله‌مراتبي و سامانة اطلاعات جغرافيايي انجام گرفته است. و درنهايت، يافته‌ها نشان مي‌دهند كه در سطح منطقه، سه حوزة مخاطره‌آميز عمده در شرايط بحران و مستعد آسيب وجود دارند كه مهم‌ترين آنها هستة فرسودة مركزي، محدودة پرتراكم دولت‌آباد و بخش‌هايي از محلة سيزدة آبان با مجموع 34 درصد از كل مساحت كاربري‌هاي سطح منطقه است كه بيشترين ميزان آسيب‌پذيري را شامل مي شوند و علت اين موضوع، وضعيت نامناسب شاخص‌هاي كالبدي و بافت كم‌كيفيت و پرتراكم اين محله‌ها در محدوده مي‌باشد. در اين تحقيق، جامعة آماري منطقة 20 شهرداري تهران و حجم نمونة 384 نفر از ساكنان ناحيه‌هاي پنج‌گانه مي‌باشد. اين منطقه در طرح‌هاي فرادست، به‌عنوان بخشي مهم از شهر تهران معرفي شده (به علت استقرار كاربري‌هاي راهبردي) و از اين‌رو ارزيابي آسيب‌پذيري آن از اهميتي ويژه برخوردار است. در پايان پيشنهادها و راهكارهاي لازم براي رعايت پيشگيرانة اصول پدافند غير عامل در محدودة مورد مطالعه ارائه گرديده است.

With regard to the changing nature of the wars, air strike and missile attack at the beginning and during the conflicts on critical facilities, military and non-military sensitive and importance locations and even residential, administrative, commercial and educational and other locations is considered a normal action. Therefore an evaluation of the cities’ vulnerability in wars and providing appropriate solutions for reducing damages and vulnerability is normal and needed. This research is aimed at reviewing the safety of urban spaces at the district20 of the city of Tehran, according to the principles of passive defense and identifying and diminishing the safety reduction factors at the study area. The research method for determining the status qua is descriptive-analytical. The data will be collected by literature review and also survey using a questionnaire and the data will be analyzed by AHP and GIS methods. The outcomes show that at the district there are three main risk areas at the crisis condition and these areas are prone to vulnerability, which the most important are central worn out core, Doulatabad dense area, and some parts of Sizadeh Aban neighborhood accounting 34 percent of the whole district. The reason is because of unsuitable physical indexes and low-quality fabric and high density centers in the district. In this research the statistical society is the whole people living in the district and 384 people from five areas were selected for the sample. This district in the high level plans is considered to be an important part of the city of Tehran, due to housing strategic uses, and therefore an evaluation of its vulnerability has special importance. Finally some solutions for considering preventing passive defense principals in the district were suggested.