تجزيه پايداري عملكرد دانه در ژنوتيپ‌هاي گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) در شرايط مختلف اقليمي با استفاده از مدل AMMI

هدف از اين پژوهش تجزيه اثر متقابل ژنوتيپ×محيط بر عملكرد دانه 18 لاين گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) با استفاده از تجزيه مدل اثر اصلي افزايشي و ضرب‌پذير امي (AMMI) و نيز ارزيابي ژنوتيپ‌ها، محيط و اثر متقابل آنها با استفاده از آماره‌هاي پايداري و اكووالانس ريك بود. آزمايشات در سه ايستگاه تحقيقات كشاورزي كرج، نيشابور و كرمانشاه طي سال‌هاي 96-1394 به مدت دو سال زراعي اجرا شدند. نتايج حاصل از تجزيه امي بر عملكرد دانه نشان داد كه اثر اصلي سال و مكان و اثر متقابل آنها با ژنوتيپ و همچنين دو مؤلفه اول اثر متقابل معني‌دار بودند. نمودار باي‌پلات امي قادر به تفكيك ژنوتيپ‌هاي پايدار و محيط‌هاي با قدرت تفكيك بالا از محيط‌هاي ضعيف بود. نتايج نشان داد كه محيط كرج طي هر دو سال زراعي بيشترين نقش را در ايجاد اثر متقابل ژنوتيپ×محيط دارا بود؛ در حالي كه محيط نيشابور طي هر دو سال زراعي پايدارترين محيط بود و كمترين نقش را در ايجاد اثر متقابل ژنوتيپ×محيط داشت. همچنين محيط كرمانشاه طي سال زراعي 96-1395 مشابه كرج و در سال زراعي 95-1394 مشابه محيط نيشابور عمل كرد. بر اساس نتايج، ژنوتيپ‌هاي 17 و 18 ناپايدارترين ژنوتيپ‌ها تشخيص داده شدند. همچنين در مجموع، سال‌ها و سه منطقه، ژنوتيپ 16 داراي قدرت پايداري بالا و عملكرد مطلوب در محيط‌هاي مورد مطالعه بود.