شناسايي شاخص‌هاي مؤثر بر مناسبات هيدروپليتيك ايران و تركمنستان با تأكيد بر رودخانه اترك

نتايج حاصل از تجزيه‌وتحليل مناسبات هيدروپليتيك در سيستم رودخانه‌ها اين است كه عواملي مانند كمبود آب و توسعه اقتصادي مي‌توانند طيف متنوعي از منازعه يا همكاري ايجاد كنند. ازاين‌رو هدف پژوهش شناسايي متغيرها و شاخص‌هاي مؤثر در مناسبات هيدروپليتيك ايران و تركمنستان است. روش پژوهش توصيفي تحليلي است. در اين تحقيق در وهله اول با استفاده ازنظر خبرگان و كارشناسان جغرافياي سياسي و تكنيك دلفي، تعداد 15 عامل به‌عنوان شاخص هاي اساسي مؤثر بر مناسبات ايران و تركمنستان در آينده تبيين گرديد. در گام دوم از روش ديمتل به‌منظور تجزيه‌وتحليل و رتبه‌بندي عوامل علّي و معلولي استفاده شد. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه عوامل: آب آشاميدني با امتياز (53/ 1)، ايجاد اشتغال با امتياز (45/ 1)، آب براي كشاورزي با امتياز (17/ 1)، ژئومورفولوژي حوضه آبريز اترك با امتياز (55/ 0)، تعارض منافع راهبردي دو كشور با امتياز (47/ 0)، موقعيت ژئوپليتيك ايران با امتياز (34/ 0)، امنيت منابع آب با امتياز (15/ 0) و موقعيت جغرافيايي تركمنستان با امتياز (04/ 0)، در دسته شاخص هاي علّي قرارگرفته‌اند و به‌طورقطع از عوامل تأثيرگذار در مناسبات هيدروپليتيكي ايران و تركمنستان هستند. همچنين نقش قدرت هاي جهاني در مناسبات هيدروپليتيك با امتياز (01/ 0)، ضعف فناوري استفاده از آب با امتياز (08/ 0)، نفوذ كشورها در تهيه قوانين مربوط به آب با امتياز (45/ 0)، امنيت قضايي با امتياز (46/ 0)، تأثير بحران آب منطقه اي ايران بر امنيت ملي با امتياز (71/ 0)، امنيت و انتقال انرژي با امتياز (13/ 1) و ضعف  سياست هاي هيدروپليتيكي ايران با امتياز (5/ 1) در دسته شاخص­هاي معلول قرارگرفته‌اند كه به‌طورقطع از چالش‌هاي تأثيرپذير هستند.