توزيع شكل‌هاي فسفر در خاك آهكي تلقيح‌شده با قارچ‌هاي حل‌كننده فسفات

فسفر يكي از عناصر ضروري براي رشد گياهان بوده و در اغلب خاك ها رفتار پيچيده اي داشته و با اجزاء خاك به صورت تركيبات كم محلول تا نامحلول در مي آيد. لذا تعيين شكل هاي مختلف فسفر در خاك تحت تأثير فعاليت ريزجانداران حل كننده ي فسفر در ارزيابي وضعيت فسفر خاك مهم است. به منظور بررسي اثرات ريزجانداران حل كننده فسفر بر توزيع شكل هاي فسفر در يك خاك آهكي، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي اجرا شد. فاكتورها شامل تلقيح ميكروبي (سويه هاي قارچي و شاهد بدون تلقيح ميكروبي) و زمان انكوباسيون (صفر، هفت، 21 و 45 روز) بودند. نمونه هاي خاك به مدت 45 روز در انكوباتور در دماي ثابت 28 درجه سليسيوس قرار داده شدند، و سپس شكل هاي مختلف فسفر معدني، فسفر آلي و فسفر قابل استفاده به روش عصاره گيري دنباله اي تعيين شدند. نتايج نشان داد تلقيح قارچي باعث تغييرات معني داري در ميزان فسفر قابل استفاده، فسفر آلي و فسفر معدني شدند. مقدار فسفر قابل دسترس، فسفر آلي، دي كلسيم فسفات (Ca2P) و آپاتيت (Ca10P) در تيمار تلقيح قارچي به ترتيب 1.53، 1.39، 05/ 4 و 1.07 برابر در پايان انكوباسيون در مقايسه با تيمار شاهد افزايش نشان دادند. با اين حال اكتا كلسيم فسفات (Ca8P) و آلومينيوم فسفات (AlP) در تيمار قارچ به ترتيب با 23.76 و 35.95 درصد كاهش همراه بود. در پايان انكوباسيون توزيع شكل هاي فسفر در تيمار شاهد  به صورت Ca10P OP Ca8P Ca2P OlsenP AlP بود. در تيمار قارچي، همبستگي منفي معني داري) **0.81=r) بين فسفر (OlsenP) وOP, Ca10P) ) و همبستگي مثبت معني داري  (**0.83 = r) با (Ca2P، FeP و AlP) مشاهده شد. به طور كلي در خاك هاي آهكي استفاده از قارچ هاي حل كننده فسفر اطلاعات مفيدي را براي ارزيابي وضعيت فسفر و نيز حاصلخيزي خاك و تغذيه گياه در اختيار مي گذارد.