بررسي روابط بين عملكرد گل محمدي و ويژگي‌هاي خاك و توپوگرافي با روش‌هاي رگرسيون چندمتغيره، شبكه عصبي مصنوعي و مدل‌سازي روابط ساختاري

با توجه به ارتباط بين عملكرد محصول و ويژگي هاي خاك و توپوگرافي زمين، شـناخت و آگاهي از ويژگي ها براي دستيابي به توسعه پايدار در كشاورزي، ضروري است. پژوهش حاضر با هدف ارزيابي و تعيين رابطه بين عملكرد گل محمدي و ويژگي‌هاي خاك و توپوگرافي زمين با استفاده از مدل‌هاي رگرسيون خطي چندمتغيره، شبكه عصبي مصنوعي و روش مدل‌سازي معادلات ساختاري در شهرستان بردسير، استان كرمان اجرا گرديد. براي اين منظور، نمونه برداري از خاك و عملكرد محصول، در قالب يك الگوي شبكه اي منظم صورت گرفت. همچنين، با تهيه مدل رقومي ارتفاع منطقه، برخي ويژگي‌هاي توپوگرافي زمين محاسبه گرديد و براي اجراي مدل روابط ساختاري، سه مدل نظري طراحي و مورد آزمون قرار گرفت. نتايج نشان داد كه مدل هاي رگرسيون خطي چندمتغيره و شبكه عصبي مصنوعي به‌ترتيب، 68 و 87 درصد از تغييرپذيري عملكرد را توجيه مي كنند كه نشان‌دهنده دقت بالاتر مدل شبكه عصبي مصنوعي نسبت به رگرسيون خطي چندمتغيره در تخمين عملكرد مي باشد. نتايج مدل‌سازي معادلات ساختاري نشان داد كه كنترل عملكرد گل محمدي در اين منطقه، بيشتر در اختيار ويژگي هاي شيميايي خاك، سپس ويژگي هاي توپوگرافي زمين و ويژگي هاي فيزيكي خاك قرار دارد. سناريوهاي مختلف براي انجام مدل‌سازي معادلات ساختاري نشان داد كه هر چقدر مدل طراحي‌شده ساده‌تر و داراي سازه‌هاي پنهان كمتري باشد، مي‌تواند برازش مطلوب‌تري داشته باشد. بنابراين، اولين مدل مفهومي اين روش با دارا بودن مقادير جذر ميانگين مربعات خطا، شاخص نيكويي برازش و شاخص برازش تطبيقي به‌ترتيب 0.033، 0.88 و 0.94، به عنوان بهترين مدل انتخاب شد. نتايج كلي نشان داد كه مدل شبكه عصبي مصنوعي به‌دليل لحاظ كردن روابط غيرخطي بين عملكرد و عوامل تأثيرگذار بر آن، كارايي بهتري نسبت به رگرسيون چندمتغيره در تخمين عملكرد داشت. علاوه بر توانايي مدل شبكه عصبي در برآورد عملكرد محصول، مدل‌سازي روابط ساختاري نشان داد كه روش اخير نيز مي تواند توضيحات بيشتري در مورد روابط و تعامل هاي همزمان بين متغيرها ارائه كند. به‌طور كلي، كاربرد روش مدل‌سازي روابط ساختاري، با تكيه بر توانايي‌هاي اين روش مي‌تواند زمينه ارتقاي عملكرد محصولات مختلف را فراهم كند.