بررسي ارتباط متقابل فرآيندهاي خاك‌ساز با فرآيندهاي زمين‌ريخت‌شناختي

خاك ها با ريخت‌هاي سرزميني كه بر روي آن ها تشكيل مي‌شوند و تكامل مي يابند، ارتباط بسيار نزديك و متقابل دارند. بنابراين، هر تغييري در فرآيندهاي زمين‌ريختي، فرآيندهاي خاك سازي را متأثر مي سازد. زمين‌ريخت‌شناسي خاك يا ژئومورفولوژي خاك ارتباط خاك و زمين‌ريخت را بررسي مي كند. هرچند ارتباط زمين‌ريخت با خاك مورد توجه پژوهش‌گران بوده، اما بررسي كمّي رابطه خاك با زمين‌ريخت، كمتر مورد توجه قرار گرفته است. اين در حالي است كه رابطه خاك با زمين‌ريخت، يك رابطه دو طرفه است و مي‌توان به موضوع اين گونه نگريست كه وجود يك خاك مي‌تواند نشان‌گر چه زمين‌ريخت يا زمين‌ريخت‌هايي باشد؟ بر همين اساس، پژوهش كنوني مي‌كوشد تا با بكارگيري آمار و احتمال شرطي، به بررسي كمّي اين موضوع بپردازد. براي اين منظور، يگان‌هاي زمين‌ريختي منطقه مركزي اصفهان بر اساس روش ژئوپدولوژي (روش پيشنهادي زينك) جداسازي شدند و تعداد 344 نقطه مطالعاتي بررسي و تجزيه و تحليل گرديد و احتمال شرطي وجود هر زمين‌ريخت، به شرط مشاهده خاك‌هاي مختلف به‌دست آمد. يافته‌ها به‌طور كمّي نشان دادند كه بين تكوين و تكامل خاك با محيط زمين‌ريخت حاكم بر آن، ارتباطي قوي و تنگاتنگ وجود دارد. به‌طوري كه برخي از خاك‌ها را مي‌توان تنها در زمين‌ريخت مشخصي يافت و به‌عبارت ديگر، آن خاك را يك خاك شاخص براي آن زمين‌ريخت مشخص دانست. به‌دليل همين رابطه نزديك بين سطوح روش زمين‌خاك‌شناسي با سلسله مراتب سامانه رده‌بندي خاك آمريكايي، در هر سطح زمين‌ريختي از سطح رده به سمت فاميل، واگرايي يا تفرق خاك‌ها افزايش مي‌يابد. همچنين يافته‌ها به‌طور كمّي نشان دادند كه در منطقه مطالعاتي، تأثير ناهمواري‌ها و ‌زمين ريخت‌ها بر تكوين و تكامل خاك‌هاي منطقه، بيش از  مواد مادري است.