بررسي نتايج ارزشيابي برنامه درسي كسب‌شده فارسي دوره اول ابتدايي: نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان در كسب مهارت‌هاي يادگيري زباني

ارزشيابي برنامه درسي كسب‌شده فارسي دوره اول ابتدايي، سطح سوم از ارزشيابي دوره‌اي برنامه درسي فارسي ابتدايي است كه پس از ارزشيابي برنامه درسي قصدشده و اجراشده، هدفش تعيين شايستگي‌ها و نارسايي‌هاي برنامه درسي كسب‌شده در پايه‌هاي اول تا سوم دوره ابتدايي است. از نظر روشي، در چارچوب الگوي ارزيابي «تحقق هدف‌ها» در سطح ارزشيابي برنامه درسي كسب‌شده فارسي دوره اول ابتدايي، از طريق بررسي ميداني و اجراي سه آزمون كتبي و شفاهي مهارت‌هاي نگارش فارسي، املاي فارسي، و روان‌خواني و درك مطلب در جامعه و نمونه انتخاب‌شده از استان‌هاي مورد نظر پژوهش انجام گرفت. براي پاسخ به سؤالات پژوهش، از روش مقايسه، تحليل و استنتاج قياسي بر اساس نتايج تفصيلي آزمون‌ها استفاده شد. در اولين مرحله ويژگي‌هاي تحقق اهداف از طريق اجراي پرسش‌نامه در نمونه‌اي هدفمند از جامعه مؤلفان كتاب‌هاي فارسي و معلمان منتخب دوره ابتدايي مشخص شد. سپس، با توجه به ويژگي‌هاي مورد انتظار، آزمون‌هاي كتبي و شفاهي در جامعه و نمونه خوشه‌اي طبقه‌بندي‌شده از مدارس چهار استان اجرا شد.آزمون‌هاي سنجش پيشرفت يادگيري دانش‌آموزان پايه‌هاي اول تا سوم، بر اساس مبناي نظري و ماهيت و اهداف ارزشيابي دوره‌اي درس زبان‌آموزي فارسي دوره اول ابتدايي، تماماً محقق ساخته‌اند و كاملاً از روايي برخوردارند. در طراحي و بازبيني سؤالات آزمون‌ها، از سؤالات طراحي‌شده مدارس و معلمان همكار در استان‌ها پس از چند دور غربال‌شدن استفاده شد. در جهت ايجاد روايي دقيق‌تر محتوايي و صوري سؤالات آزمون، از نظرات سه معلم صاحب‌نظر و متخصص منتخب، در تصحيح سؤالات آزمون‌ها در دو مرحله بهره گرفته شد. در جهت اعتبارسنجي آزمون‌ها، در دو روز متوالي آزمون‌ها در دو مدرسه ابتدايي پسرانه و دخترانه و در يك كلاس از هر پايه به اجرا درآمدند و تصحيحاتي در متن و نحوه تنظيم سؤالات آزمون‌ها به عمل آمد. در تصحيح و ارزيابي نتايج آزمون‌ها در پايه‌هاي متفاوت، ملاك‌هاي مشخصي بعد از رواسازي و كسب توافق موردتوجه بوده است.از مهم‌ترين يافته‌ها آن است كه از نظر مهارت‌هاي نگارش فارسي، پيشرفت دانش‌آموزان پايه‌هاي اول تا سوم، بسيار پايين‌تر از تسلط نسبي و در حد تسلط محدود و نسبتاً ضعيف قرار دارد. در اكثر ملاك‌هاي مربوط به مهارت‌هاي خوانداري، درك مطلب و تسلط واژگان، دانش‌آموزان مدارس پسرانه كاستي قابل‌توجهي را نسبت به سطح مطلوب آموخته‌ها و انتظار يادگيري مهارت خواندن كه در حدي بالاتر از تسلط نسبي است، نشان دادند. از نظر مهارت نوشتاري املاي فارسي، خوانانويسي، درست‌نويسي، و روي خط‌نويسي پيشرفت مجموعي دانش‌آموزان، به‌خصوص در ميان دانش‌آموزان مدارس پسرانه، نامناسب و ناهم‌خوان بود و نزديك به هم در حدي پايين‌تر از تسلط نسبي و در حد تسلط محدود و ضعيف قرار داشت. دانش‌آموزان بيشترين كمبود و ضعف را از نظر تسلط بر مهارت‌هاي دستخط تحريري نشان دادند.