عوامل تعيين‌كننده رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست در مناطق روستايي شهرستان تبريز

امروزه، مسائل محيط‌زيستي تهديدي جدي براي پايداري جوامع روستايي ايجاد نموده اند. در اين خصوص، بسياري از صاحب نظران بر اين باورند كه بخش قابل‌توجهي از اين مسائل به‌طور عمده ريشه در رفتارهاي غيرمسئولانه انسان در مواجهه با محيط‌زيست دارد. ازاين‌رو، كنكاش و واكاوي رفتارهاي محيط‌زيستي افراد يك پيش شرط كليدي براي رفع مسائل محيط‌زيستي به شمار مي رود. با در نظر گرفتن اهميت موضوع، هدف اصلي اين تحقيق توصيفي همبستگي بررسي عوامل تعيين‌كننده رفتارهاي از حفاظت محيط‌زيست در مناطق روستايي شهرستان تبريز بود. جامعه آماري اين پژوهش، تمامي سرپرستان خانوارهاي روستايي در شهرستان تبريز بودند (34308=N) كه با توجه به فرمول بارتلت و همكاران (Bartlett et al., 2001)، تعداد 380 نفر از آنان با روش نمونه‌گيري چندمرحله‌اي انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌ها پرسشنامه بود كه روايي محتوايي آن با نظرات پانلي از كارشناسان تأييد شد. براي تعيين پايايي ابزار تحقيق پيش‌آزمون انجام گرفت كه مقدار آلفاي كرونباخ محاسبه‌شده براي مقياس‌هاي اصلي پرسشنامه در حد مناسب (در دامنه بين 689/ 0 تا 867/ 0) بود. نتايج تحقيق حاكي از آن بود كه روستاييان مورد مطالعه رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست را در سطح نسبتاً پاييني بروز مي دادند. با توجه به نتايج كسب‌شده، متغيرهاي آگاهي از پيامدهاي عدم انجام رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست، استفاده از منابع اطلاعاتي و ارتباطي در زمينه موضوعات محيط‌زيستي، سابقه كار كشاورزي و نگرش نسبت به انجام رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست، اصلي ترين عوامل تعيين كننده انجام رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست در مناطق روستايي شهرستان تبريز بودند. همچنين، نتايج تحقيق نشان داد كه بين انجام رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست از سوي روستاييان برحسب وجود/ عدم وجود تشكل هاي محيط‌زيستي، تفاوت معني‌دار وجود داشت، به‌نحوي‌كه روستاييان در مناطق داراي تشكل به ميزان بيشتري رفتارهاي حفاظت از محيط‌زيست را بروز مي دادند.