كارت پايان خدمت در دوره پهلوي (1304 – 1357 ش)

The end of service Card in Pahlavi era

كارت پايان خدمت، از جمله اسناد هويتي بسيار مهمي است كه به علت اهميت اجتماعي و حقوقي در زمان خود موردتوجه بوده است. پژوهش حاضر، قصد دارد ابتدا به مقوله ظهور دولت مدرن و تشكيل نظام وظيفه عمومي بپردازد سپس تاريخچه­ كارت پايان خدمت در طول دوره پهلوي را مورد مطالعه قرار دهد و عناصر و اجزاء اصلي اين سند ملي را همراه با عوامل متغير و مؤثر بر ساختار و محتواي آن، موردبررسي قرار دهد. روش: روش پژوهش در اين تحقيق به‌صورت توصيف و تحليل ساختاري و محتوايي اسنادي است. روش گردآوري اطلاعات به‌صورت كتابخانه‌اي و اسنادي است و به‌دنبال بيان تاريخچه­ كارت پايان خدمت و معاف از خدمت در دوره پهلوي و ارائه‌ توصيف و تحليلي دقيق و جامع از ساختار و محتواي اين سند هويّتي مي‌باشد. يافته‌ها: براساس يافته­هاي تحقيق كارت پايان خدمت و ورقه معافيت از خدمت يكي از مهم‌ترين خروجي تشكيلات سازمان نظام وظيفه عمومي بود و مهم‌ترين نقش كارت پايان خدمت از دوره پهلوي تاكنون، كاركرد هويتي و مدركي دال بر پايان خدمت سربازي بر مبناي عامل­ها و شاخصه‌هاي معين هر دوره بوده است. نتيجه‌گيري: نتيجه­ي اين پژوهش گوياي آن است كه به‌وجود آمدن كارت پايان خدمت در دوره پهلوي تابع گفتمان حاكم متأثر از نظام ديوان‌سالار دولتي، بوروكراسي پويا و ساختار نظامي حاكم در جامعه مي‌باشد.

The end-of-service card is one of the most important identity documents that was considered due to its social and legal importance in its time. The present study intends to address the emergence of modern government and the formation of a public duty system, then study the history of the end-of-service card during the Pahlavi era and study the main elements and components of this national document and examine, the various factors affecting its structure and content. Method: The method used in this study is to describe and analyze the structural and content of documents. The method of data collection is library and documentary, followed by a history of end-of-service and exemption card service in the Pahlavi period and a detailed and comprehensive description and analysis of the structure and content of this identity document. Results: Based on the findings of the research, the end-of-service card and exemption sheet were one of the most important outputs of public service organization and the most important role of end-of-service card from Pahlavi period to date, identification and evidence of military service based on factors. an‎d there have been definite characteristics of each period. Conclusion: The results of this study indicate that the emergence of the end-of-service card in the Pahlavi era is subject to the dominant discourse influenced by the state bureaucratic system, dynamic bureaucracy, and the dominant military structure in society.