بررسي اثر تنش شوري بر صفات زراعي نمونههاي ژنتيكي گندم نان

Study of impact of salinity stress on agronomical traits of bread wheat accessions

به منظور بررسي توده هاي گندم نان از نظر تحمل به تنش شوري و شناسايي ژرمپلاسم متحمل، 480 نمونه ژنتيكي از كلكسيون گندم نان بانك ژن گياهي ملي ايران مورد ارزيابي قرار گرفت. نمونه هاي ژنتيكي مذكور به همراه ارقام متحمل به شوري كوير ، روشن و ماهوتي به عنوان شاهد، در سال زراعي 1391-1390 در اراضي شور ايستگاه تحقيقاتي اردكان و همچنين در شرايط نرمال در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي يزد در قالب طرح آگمنت، كشت شده و با اندازه گيري صفات زراعي، مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه در هر دو شرايط، صفات تعداد پنجه بارور و وزن دانه پنج سنبله داراي بيشترين و صفات روز تا سنبله دهي و روز تا رسيدن كامل داراي كمترين ضريب تغييرات بودند. بيشترين درصد كاهش ميانگين در شرايط تنش شوري به صفات تعداد پنجه بارور (24 درصد) و طول دوره پر شدن دانه (15 درصد) اختصاص داشت. تعداد 66 ،34 ،73 و 21 نمونه ژنتيكي در شرايط تنش شوري، طول دوره پر شدن دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن صددانه و وزن دانه پنج سنبله بيشتري نسبت به ارقام شاهد داشتند. در رگرسيون مرحله اي براي صفت وزن دانه پنج سنبله در شرايط تنش شوري، صفات تعداد دانه در سنبله، r وارد مدل شدند. نتايج تجزيه به مؤلفه هاي اصلي 2 وزن صددانه و روز تا سنبله دهي ، با ضريب تبيين 99/0= در شرايط تنش شوري حاكي از توجيه 60/79 درصد از تغييرات صفات مورد مطالعه توسط پنج مؤلفه اصلي بود. در اين تحقيق، منابع متنوعي از تحمل به شوري در ژرمپلاسم كلكسيون گندم نان شناسايي شد كه در برنامه هاي اصلاحي بدين منظور قابل بهره برداري ميباشد.

In order to investigate tolerance to salinity stress in the bread wheat populations and to identify tolerant germplasm, 480 accessions from the wheat collection of Iranian National Plant Gene Bank were evaluated. The accessions were planted in an augmented design along with tolerant check cultivars Kavir, Roshan and Mahooti in saline field of Ardaken as well as in non-saline field of Yazd over 2011-2012 and the agronomical traits were measured. The results showed that in both conditions, number of fertile tillers and grain weight of five spikes had the highest and days to heading and days to full maturity had the lowest coefficient of variation. The highest percentage of mean reduction under salinity stress condition was attributed to number of fertile tillers (24%) and grain filling period (15%). There were 66, 34, 73 and 21 accessions under salinity stress conditions, with length of grain filling period, number of grains per spike, 100 grain weight and grain weight of five spikes more than check cultivars. In a stepwise regression for grain weight of five spikes in salinity stress condition, traits of number of grains per spike, 100 grain weight and days to heading entered the model, with r2 = 0.99. The results of principal component analysis under salinity stress condition indicated that 79.6% of the total variation was justified by five principal components. This study revealed a diverse resource of salinity tolerance in bread wheat collection, which can be used in breeding programs.