رابطه رفتار اجتماعي، شايستگي اجتماعي و ترجيح اجتماعي با رفتار قلدري دانش‌آموزان: نقش تعديل‌كننده جنسيت

مقدمه: قلدري در مدرسه نوعي خشونت ميان فردي است كه مي‌تواند عواقب كوتاه‌مدت و بلندمدت نامطلوبي براي افراد قلدر و قربانيان آن‌ها در پي داشته باشد؛ بنابراين شناسايي عوامل زمينه‌ساز آن از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، بررسي رابطه رفتار، ترجيح و شايستگي اجتماعي با رفتارهاي قلدري در دانش‌آموزان با توجه به نقش تعديل‌كنندگي جنسيت بود. روش: روش پژوهش از نوع توصيفي با طرح همبستگي بود. جامعه آماري اين پژوهش، دانش‌آموزان 13 تا 15 ساله شهر كاشان بودند كه از بين آن‌ها نمونه‌اي به حجم 414 نفر (202 دختر و 212 پسر) به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شده و به پرسشنامه شايستگي اجتماعي اسمارت و سان سون (2003)، مقياس رفتار اجتماعي واردن و مكينان (2003)، پرسشنامه قلدري ايلي نويز (2001) و آزمون گروه سنجي پاسخ دادند. يافته‌ها: نتايج ماتريس همبستگي نشان ‌داد كه در بين دختران و پسران، قلدري با شايستگي اجتماعي و رفتار اجتماعي رابطه معكوس معنادار دارد. همچنين، اگرچه در بين دختران رابطه معناداري ميان قلدري با ترجيح اجتماعي (پذيرش و طرد) مشاهده نشد، در بين پسران قلدري با طرد اجتماعي رابطه معناداري داشت. بعلاوه، نتايج تحليل رگرسيون نشان داد كه متغيرهاي جنسيت (0.17=β، 4.11= t)، رفتار اجتماعي (0.43 =β، 0.9=t) و طرد اجتماعي (0.11=β، 2.65=t) مي‌توانند به‌طور معناداري 0.30 واريانس قلدري را تبيين نمايند. همچنين نتايج تحليل رگرسيون نشان داد كه جنسيت در رابطه طرد اجتماعي و رفتار اجتماعي با قلدري نقش تعديل‌كننده داشت. نتيجه‌گيري: نتايج، نشانگر اهميت شايستگي، رفتار اجتماعي و ترجيح اجتماعي در بروز رفتارهاي قلدري است؛ بنابراين، تدوين و اجراي برنامه‌هايي در جهت آموزش رفتار اجتماعي به‌منظور كسب جايگاه اجتماعي مطلوب در ميان همسالان و به‌طور خاص، كاستن از طرد اجتماعي و تقويت رفتارهاي اجتماعي در پسران مي‌تواند به كاهش رفتار قلدري در دانش‌آموزان كمك كند.