چهار ويراستِ غير انتقادي از مكاتبات فلسفي طوسي و كاتبي

Four Non-Critical Editions of the Philosophical Correspondences between Tusi and Kātebi

بخشي از ميراث علمي ارزشمند بازمانده از خواجه نصيرالدين طوسي)د: 672 ه .ق.(، حكيم شهير شيعي امامي، مكاتبات علمي وي در زمينه هاي گونا گون با دانشمندان مذاهب مختلف است. از جمله اين مكاتبات، رسال ه هايي است كه نصيرالدين طوسي و نجم الدين كاتبي درباره تقريري از برهان صديقين براي اثبات وجود خدا به يكديگر نوشته اند و در آنها بر سر اعتبار اين نوع تقرير از برهان صديقين و نيز ادله اقام هشده بر استحاله تسلسل گف توگو كرد هاند. از اين مكاتبات فلسفي دو تحرير، يكي اصلي و ديگري تلفيقي، برجامانده است كه از تحرير اصلي آن تا كنون سه ويراست و از تحرير تلفيقي آن يك ويراست ارائه شده است. در نوشتار حاضر نخست مضمون و مسائل اصلي مطرح در اين مكاتبات گزارش شده است و سپس دو تحرير اصلي و تلفيقي بازمانده از آنها با تكيه بر مهمترين نسخه هاي شناخته شده از اين مكاتبات معرفي گرديده. همچنين، چهار ويراست ارائه شده از مكاتبات طوسي و كاتبي شناسانده و جدا گانه ارزيابي شده است. اين بررسي و ارزيابي نشانمي دهد كه هر چهار تصحيح تا كنون به طبع رسيده از اين مكاتبات ويراس تهايي مغلوط و غير انتقادي و نامعتبر است و بنابراين ضرورت دارد مكاتبات مزبور بر اساس دست نوشت هاي كهن موجود بار ديگر از نو با اسلوب علمي و انتقادي تصحيح و منتشر شود.

Part of the valuable scientific legacy left by Khawja Nasir al-Din al-Tusi (d. 672 AH), the wise Shiite Imam scholar, is his scientific correspondence in various fields with scholars of different religions. Among these correspondences are treatises written by Nasir al-Din al-Tusi and Najm al-Din Kātebi about an interpretation of Seddiqin argument in order to prove the existence of God. In these correspondences they also discussed the validity of this interpretation of Seddiqin argument, as well as the arguments regarding the impossibility of the infinite regress. From these philosophical correspondences, two versions are left: an original and a compiled one. Three editions have so far been presented from its original text and one edition has been presented from the compiled text. The present article first deals with the main themes and issues raised in this correspondence. Then the two original and compiled texts are introduced, relying on the most important known manuscripts of this correspondence. In addition, the four presented editions from Tusi’s correspondences have been introduced and evaluated separately. This review shows that all four editions so far published from these correspondences are erroneous, non-critical, and invalid. Therefore, it is necessary to revise and publish the correspondences based on ancient manuscripts in a scientific and critical manner.