معماي آئيليا / ايليا در سال هاي آغازين دوره اسلامي تعمقي در سير تحول جايگاه شهر اورشليم در جهان اسلام با استناد به كتيبه هاي موجود در قبه الصخره و نخستين سكه هاي باقي مانده از دوره اسلامي

The Ᾱeliyā / Ilyā puzzle in the early years of the Islamic era Reflecting on the evolution of the city of Jerusalem in the Muslim world based on the inscriptions available in Qobbat os-Sakhre and the first coins left over from the Islamic period

بعد از اينكه اعراب در سال 638 ميادي ] 16 يا 17 هجري[اورشليم را فتح كردند، نام اين شهر تا حدود يك قرن تقريبا دست نخورده ماند؛ با اين تغيير كوچك كه فقط عنوان لاتين آن كه آئيليا بود كمي عربي گرديد و تبديل به ايليا شد. شاهد اين مدعا -ثابت ماندن نام تا حدود يك قرن- سكه ها و مهرهايي است كه از دوره اموي باقي مانده است. از سال هاي ابتدايي قرن نهم ميادي]اواخر قرن دوم هجري[بود كه عنوان ايليا جاي خود را به لفظ قدس))al-Quds داد، دليل اين نام گذاري هم جايگاه قدس ياي بود كه اورشليم داشت. اين پژوهش در نظر دارد تا با تكيه بر قديم يترين منابع باقيمانده از دوره اموي نظير سكه هاي اين عصر و همچنين قديم يترين بناي باقيمانده از عصر حا كمان اموي، يعني قب هالصخره توضيحي براي اين تاخير در تغيير نام پيدا كند. همچنين مشاهدات و نظرات جديد درباره اين بناي مقدس اسامي و نماي خاص موزاييكي اش آورده و تحليل شده است. و در نهايت شواهد و مدارك مختلف را كنار هم چيد هايم تا با نگاهي نو بقاي يك صد ساله نام ايليا براي اورشليم را بررسي كنيم.

After the Arabs conquered Jerusalem in the year 638, the name of the city remained intact for almost a century, except for the slight change that only the Latin title Ᾱeliyā became to some extent Arabic and turned into Ilyā. The evidence of this claim – that the name has been around for a century - are the coins and stamps remained from the Umayyad era. It was from the early years of the ninth century [the late second century A.H.] that the name Ilyā was replaced by al-Quds, and this change happened because of the sacred state of Jerusalem. This research intends to find an explanation for this delay in the change of the name by relying on the oldest surviving sources of the Umayyad era, such as coins of this age, as well as the oldest surviving building, Qobbat os-Sakhre. Also, new observations and comments on this Islamic monument and its special mosaic facade have also been presented and analyzed. Finally, we put different evidence together to have a new look at the one-hundred-year survival of the name Ilyā for Jerusalem.