روش شناسي شرح و ترجمه فارسي شرف الدين يزدي (قرن نهم) بر برده بوصيري

Methodology of Sharaf od-Din Yazdi’s Commentary on and Persian Translation of Al-Busiri’s Al-Burda

يكي از شرحهاي كامل و ارزشمند بر قصيده برده شرف الدين بوصيري)درگذشته 696 ه(، شرح دانشمند قرن نهم هجري شرف الدين علي يزدي است كه تاريخ دقيق وفات او مشخص نيست، مسلم آن است كه وي در نيمه قرن نهم درگذشته است، و صاحب آثار مختلفي مانند ظفرنامه است. اين نوشته در پي پاسخ به اين سوال است كه: شارح در شرح قصيده از چه روش و شيوه هايي بهره برده است؟ شرح يزدي به زبان فارسي است و با مقدماتي تحت عنوان تنبي هات)بيست تنبيه( در جايگاه پيامبر ا كرم)ص(و مراتب عرفاني و جايگاه ايشان در جهان هستي است. شرح در سه سطح است، سطح واژه تحت عنوان «المفردات » كه بيان لغوي ابيات است، و با نكات صرفي همراه است و گاه به كتب لغوي مستند ميگردد. سطح دوم شامل نكات نحوي و بلاغي ابيات است، و مواردي چون فصل و وصل را ذكر ميكند، و تحت عنوان «التركيب » است. سطح سوم به نام «حاصل الفحوي » است كه به بيان معنا و ترجمه ابيات بر اساس دو سطح پيشين است، و ارتباط ابيات پس و پيش باهم را ميآورد. اين شرح داراي پنج نسخه است. اين شرح به اشتباه به شخص ديگري به نام عبد الوهاب استرآبادي نسبت داده شده است، ولي در بررسي و مقايسه به قطع ميتوان شرح را از آن يزدي دانست.

One of the most complete and valuable commentary on Sharaf od-Din al-Busiri’s Qasidat al-Burda is Sharaf od-Din Ali Yazdi’s, the ninth century scholar whose death date is not known; however, it is certain that he died in the middle of the ninth century and has various works such as Zafarnāme. The present essay seeks to answer the following question: What methods did the commentator use in describing the ode? Yazdi’s commentary is in Persian, and its introduction, titled “al-tanbihat”, includes twenty tanbih (remarks) with regard to the position of the Prophet (Peace be upon him) and his mystical status in the universe. This commentary consists of three levels. The first one or the word level titled “al- mufardāt” is the literal explanation of the verses, accompanied by morphological points, and sometimes refers to the dictionaries. The second level which is titled “at-tarkib” contains the syntactic and rhetorical points of the verses, and also talks about conjunction and disjunction. The third level is called “hāsel al-fahvā” and is about the meaning and translation of the verses based on the two preceding levels, as well as about the relationship between the verses. This commentary has five manuscripts. It has been attributed to another person named Abdulwahhāb Istarābādi by mistake; however, after studying and comparing, one can definitely conclude that it belongs to Yazdi.