اثر تنش خشكي آخر فصل بر برخي خصوصيات زراعي 20 رقم و لاين اميدبخش گندم نان

در اين آزمايش، اثر تنش خشكي پايان فصل بر عملكرد و اجزاي عملكرد 20 ژنوتيپ گندم نان شامل ارقام و لاين‌هاي پيشرفته در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اسلام آباد غرب (مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كرمانشاه) در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي، در سه تكرار و دو محيط (بدون تنش و تنش خشكي آخر فصل) طي سال زراعي 91-1390 بررسي شد. تجزيه واريانس ساده نشان داد كه بين ژنوتيپ‎ها از لحاظ هيچ‎يك از صفات مورد بررسي در هر دو شرايط بدون تنش و تنش خشكي آخر فصل اختلاف معني‎داري وجود نداشت. بر اساس تجزيه واريانس مركب، تفاوت ژنوتيپ‎ها به استثناي تعداد دانه در سنبله، طول پدانكل، طول پنالتي‎ميت (دومين ميانگره از بالاي ساقه) و روز تا رسيدن فيزيولوژيك، از لحاظ ساير صفات معني‏دار نبود. اثر تنش خشكي آخر فصل بر تمام صفات مورد مطالعه بجز عملكرد بيولوژيك، تعداد دانه در سنبله و طول پدانكل بسيار معني‎دار بود. تنش خشكي ميانگين تمام صفات مطالعه شده بجز طول پدانكل را كاهش داد. بيشترين اثر تنش خشكي، بر ميزان عملكرد دانه بود كه موجب كاهش 55.36 درصدي آن نسبت به شرايط بدون تنش شد. ميانگين عملكرد دانه ژنوتيپ‏ها در شرايط بدون تنش 8955 كيلوگرم و در شرايط تنش ۳۹۹۷ كيلوگرم در هكتار بدست آمد. با استفاده از روش رتبه‎بندي، ژنوتيپ‎هاي 13، 20، 8، 9، 5 و 6 به‎عنوان متحمل‎ترين ژنوتيپ‎ها شناخته شدند. اين ژنوتيپ‎ها بر اساس دياگرام باي‎پلات نيز به‏ عنوان برترين ژنوتيپ‎ها تحت هر دو شرايط بدون تنش و تنش خشكي آخر فصل شناسايي شدند. مي‎توان از اين ژنوتيپ‎ها در برنامه‎هاي به‎نژادي جهت ايجاد ارقام متحمل به خشكي گندم نان استفاده كرد.