بررسي روابط بين عملكرد دانه و صفات آگروفيزيولوژيكي ژنوتيپ‌هاي گندم نان در شرايط ديم

به منظور بررسي روابط موجود بين صفات آگروفيزيولوژيك با عملكرد دانه در گندم نان، تعداد 14 ژنوتيپ تحت شرايط ديم در مزرعه دانشگاه پيام نور مركز ايلام در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 96-1395 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه به غير از طول پدانكل و شاخص برداشت، از نظر ساير صفات مورد بررسي، اختلاف معني داري با يكديگر داشتند. ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي براي اكثر صفات تنوع مطلوبي نشان دادند. نتايج آمار توصيفي نشان داد كه بيشترين ميزان ضريب تغييرات فنوتيپي و ژنوتيپي مربوط به عملكرد دانه بود. بررسي ضرايب همبستگي صفات نشان داد كه بالاترين ضريب همبستگي مثبت و معني‌دار بين عملكرد دانه با بيوماس بود ( **0.85=r). نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام كه در آن عملكرد دانه به عنوان متغير وابسته در برابر صفات مورد بررسي ديگر به عنوان متغيرهاي مستقل در نظر گرفته شد، نشان داد كه سه صفت بيوماس، شاخص برداشت و وزن هزار دانه به ميزان 98 درصد از تغييرات مدل رگرسيوني مربوطه را توجيه كردند. با حذف صفات بيوماس و شاخص برداشت از متغيرهاي مستقل، تجزيه رگرسيوني گام به گام براي عملكرد دانه در شرايط ديم انجام شد. سه صفت ميزان پرولين، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد روز تا رسيدگي وارد شده در مدل، 62 درصد از تغييرات عملكرد دانه در شرايط ديم را توجيه كردند. نتايج تجزيه عليت نشان دادند كه بيشترين اثرات مستقيم مثبت مربوط به عملكرد بيوماس، تعداد سنبله در متر مربع و شاخص برداشت بود. نتايج حاكي از آن است كه تنوع ژنتيكي بالايي در بين ژنوتيپ‌هاي گندم نان مورد بررسي در شرايط ديم وجود دارد. بيوماس، شاخص برداشت، ميزان پرولين، تعداد سنبله در مترمربع و زودرسي را مي‌توان به عنوان معيارهاي گزينش براي بهبود عملكرد دانه در شرايط ديم معرفي نمود.