هژمونيك‌‌سازي گفتمان ترقي‌خواهي (جديدي) در روزنامه بخاراي شريف

شكل‌گيري جريان نوگرايي در فرارود قرن نوزدهم/سيزدهم كه نظام انديشه‌اي مسلط بر آن به‌دليل تعامل‌نداشتن با جهان در ركود و ايستايي كم‌نظيري بود، آغاز رقابتي جدي و پرتنش ميان دو جريان فكري بود. مطالعه اين رقابت، ابهام جدي در مورد نحوه به‌كارگيري قدرت و يارگيري آن‌ها در جامعه ايجاد مي‌كند. در اين نوشتار با پرهيز از ورود به بحث مرسوم دعواي جديدي و قديمي و قضاوت مثبت و منفي درباره آن‌ها، اين مسئله را بررسي مي‌كنيم كه چگونه جريان جديدي با وجود تثبيت و عينيت گفتمان حاكم (قديمي)، با استفاده از ابزار مطبوعات نظام معنايي خود را هژمونيك مي‌سازد؟ چارچوبي كه براي نظم‌بخشي و دقت در متن روزنامه به كارگرفته مي‌شود، نظريه گفتمان لاكلا و موفه است؛ زيرا در شرايط وجود دشمني ميان نيروهاي سياسي مختلف در جامعه در دسته‌بندي فرايندي مفاهيم كاركرد مناسبي دارد. پاسخ آغازين ما اين است: «محرّران جديدي روزنامه با آگاهي از احوال جهان و تمسك به سنت اصيل اسلامي، ضمن تلاش براي بيداري خرد ‌ديني توده‌هاي مردم، نظام معنايي رقيب را كه بر سنت‌هاي بومي و ديني تأكيد داشت به حاشيه راندند و در راه تثبيت خود گام برداشتند». نتيجه اين شد كه فرايند هژمونيك‌سازي نظام معنايي جديدي در روزنامۀ بخاراي شريف به‌وسيلۀ معرفي خرده‌مفاهيم جديدي، برجسته‌سازي مفاهيم پذيرفته‌شده و همچنين غيريت‌سازي ضعيف گفتمان رقيب، صورت پذيرفت.