الگوهاي انتشار و اندميسم جنس (Onosma L. (Boraginaceae در البرز مركزي

ارزيابي و تهيه بانك اطلاعات تنوع و انتشار يكي از مهمترين اقدامات مديريتي در حفاظت از تنوع زيستي محسوب مي شود. ايران به عنوان يكي از مراكز مهم تنوع و اندميسم جنس .Onosma L در جهان محسوب مي گردد. به دليل فقدان داده هاي بوم شناختي و جغرافياي گياهي در مورد گونه ها و زيستگاههاي اين جنس در منطقه البرز مركزي، جمعيت هاي گونه هاي مختلف اين جنس بر اساس مطالعات ميداني و آناليزهاي مبتني بر سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه‌برداري به صورت پيمايش از نقاط گزارش شده و نيز از ساير بخش هاي منطقه مورد نظر انجام شد. به علاوه جهت آناليزهاي فيزيكوشيميايي خاك (pH، كربن آلي، درصد پتاسيم، فسفر، نيتروژن و بافت خاك)، نمونه خاك هر زيستگاه از سطح تا عمق نفوذ ريشه گياه جمع آوري شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه دامنه ارتفاعي گونه هاي مورد مطالعه 3060-1257 متر از سطح دريا مي باشد كه اعضاي زيربخش Haplotricha در ارتفاع 3060-1257 متر و زيربخش Heterotricha در ارتفاع 2880-1589 متر پراكنده شده اند. اغلب گونه هاي مورد مطالعه در رويشگاه هايي با اقليم نيمه خشك و مديترانه اي و تعدادي نيز در مواردي محدود در رويشگاه هايي با اقليم نيمه مرطوب پراكنش يافته اند. به‌طوركلي بيشتر گونه هاي مورد مطالعه در رويشگاه هايي با ميانگين بارندگي سالانه حدود 500-250 ميلي متر پراكنده شده اند. دامنه ارتفاعي انتشار گونه O. dichroantha در بين گونه هاي مورد بررسي از گستره بالاتري (3060-1257متر) برخوردار بوده و در رويشگاه هايي با بستر رسوبي، رسوبيآتشفشاني، آذرين و به ندرت نهشته هاي كواترنري پراكنش يافته است. اسيديته خاك در رويشگاه هاي اين گونه بين 7/13 (O. gaubae) تا 8 (O. dichroantha) است و گونه هاي مورد مطالعه بيشتر در خاك هايي با بافت شني رسي لومي يافت مي شوند. اين در حالي است كه كمتر از 50 درصد از جمعيت هاي گونه هاي مختلف Onosma در منطقه مورد مطالعه در محدوده مناطق حفاظت شده قرار دارند. به علاوه گونه O. gaubae به دليل اندازه و تعداد جمعيت بسيار پايين و دامنه پراكنش جغرافيايي در گروه نادر طبقهبندي مي شود كه در اولويت حفاظت قرار مي گيرد. نتايج اين مطالعه الگوهاي انتشار اين جنس را در منطقه البرز مركزي براساس فاكتورهاي بوم شناختي زيستگاه تحليل نموده است. به علاوه اين يافته ها به عنوان گامي مهم در راستاي تحليل الگوهاي انتشار اين جنس در ايران و منطقه جنوب غرب آسيا كاربرد دارد.