حقوق بشر: گفتمان مسلّط جهاني سازي و فمينيسم

فشار فزاينده اي از جانب ايالات متحده از طريق سازمان ملل براي اتخاذ تحريم هاي اقتصادي و سياسي بر عليه ايران وجود دارد. كانون اين تلاشها، مسائلي همچون پيشينهء ‌حقوق بشر و حقوق زنان در ايران است . هر چند كه بي ترديد نقص حقوق بشر در ايران رخ مي دهد، آنچه محور اين مقاله قرار گرفته است، شرايطي است كه در آن بحث هاي حقوق بشر در سطح بين المللي زمينه سازي مي شود. اين مقاله حاكي از اين است كه اين بحث ها در درون يك گفتمان مسلط رخ مي دهد كه توسط انگليس و آمريكا القا مي گردد و بنابر اين منافع آنها را دنبال مي كند. اين مقاله به بحث دراين مورد مي پردازد كه چگونه حقوق خاصي در مقابل حقوق ديگر و به طريقي برجسته مي شود كه استيلا و قدرت مسلط در حوزهء سياست و اقتصاد را تقويت نمايد. مثال هايي ذكر خواهد شد از اينكه چگونه ابر قدرت اقتصادي وسوء استفادهء آن از حقوق بشر، فعاليتهاي شركتهاي چند مليتي را تضيعف كرده است و از سياستهاي اقتصادي واشنگتن كه مورد بازخواست قرار نمي گيرد. مثال ديگري ذكر خواهد شد از اينكه چگونه [بحث] حقوق زنان كه فمينيسم ليبرال غربي پيشاهنگ آن بود ، از نو ، براي پيشبرد برنامهء استيلا مورد توجه و بزرگداشت قرار مي گيرد.ازلحاظ نظري اين مقاله مبتني بر مفهوم استيلا(Hegemony) از آنتون يو گرامشي و مفاهيم گفتمان حقيقي و برتري موضع از ميشل فوكو است (اسم يت، 19۸9 ، بهرامي تاش، 2005) گرامشي نشان مي دهد كه دانش استي لايي يك نظام فكري است كه درگذر زمان شكل مي گيرد. اين نظام نمايندۀ منافع طبقه غالب است كه از عهدۀ جهاني ساختن باورها و نظام هاي ارزشي خود برمي آيد (1971). اين باورها توسط نخبگان فكري، روشنفكران سازماني طبقۀ غالب، شكل دهي و بازآفريني مي شود، و ساختارهاي كنترلي را به وجود مي آورد كه از طريق جامعۀ مدني نه دولت، تحميل مي گردد. در مورد حقوق بشر، ايدئولوژي غالب جهان غرب از طريق نهادهايي مستقل از حكومت هاي سلطه، همچون شوراي امنيت سازمان ملل پياده مي شود. تحليل گرامشي از سلطه را مي توان با تحليل فوكو كامل نمود كه به نحوۀ شكل دهي يك حقيقت جهاني دربارۀ كشورهاي ناقض حقوق بشر در مقابل كشورهاي مدافع حقوق بشر بر طبق ساختار اجتماعي روابط قدرت مي پردازد. مقصود فوكو از مفهوم گفتمان حقيقي (1971)، گفتماني است كه در قبال ساير برداشت ها از واقعيت، محدودكننده و انحصارطلب است. چنين گفتماني شامل مفاهيمي است كه مي تواند به درك چگونگي اعمال شدن اشكال مختلف قدرت كمك نمايد. اين است كه كشورهاي معدودي شوراي امنيت را تشكيل مي دهند ، به تصميم گيري در مورد نصف جهان مي پردازند، و تصميم هايشان به گونه اي است كه از منافع سلطه محافظت مي نمايد. اعضاي شوراي امنيت خود به روش دموكراتيك انتخاب نمي شوند و مسئلۀ عضويت دائم خود نشان دهندۀ اين است كه ساختار قدرت جهاني چگونه باز پرورده مي شود و چگونه قادر است برنامه اش را از طريق نهاد بين المللي ظاهرا بي طرف و مستقلي همچون سازمان ملل تحميل نمايد. در بخش نخست اين مقاله، مورد عراق مورد تجزيه وتحليل قرار ميگيرد تا روشن شود كه چگونه مسئله حقوق بشر طي بيش از يك دهه تحريم هاي اقتصادي بازيچه قرار گرفت.