مكانيزم كوتاه‌شدگي نسبي در قوس ساختاري ائوسن شمال غرب بيرجند، شرق ايران

در شرق ايران، نهشته‌هاي كربناته ائوسن شمال‌غرب بيرجند در درون يك قوس‌ساختاري با تحدبي به سوي شمال‎‌غرب گسترش يافته است. اين نهشته‌ها به شكل يك برگه‌‌ي نازك رانده شده بر روي يك بستر خميري از شيل‌هاي كرتاسه فوقاني لغزيده و چين‌خورده است. مطالعه‌ي كمي و سازوكار دگرشكلي اين برگه رانده امكان بررسي منشأ قوس ساختاري مذكور را فراهم ساخته است. به منظور نيل به چنين هدفي، شش پيمايش ساختاري به ترتيب چهار پيمايش به شكل شعاعي نسبت به قوس و دو پيمايش در عرض قوس صورت پذيرفته است. در اين پيمايش‌ها چين‌هاي ميان تا بزرگ مقياس و همچنين گسل‌ها و راندگي‌ها در حد امكان اندازه‌گيري شده و سپس توسط نرم‌افزارMove به حالت قبل از دگرشكلي موازنه گرديده‌اند. ميزان كوتاه‌شدگي به ترتيب در برش‌هاي شعاعي از شرق به غرب %40-30 در برش A، %35-25در برش B، %45-35در برش C و %25-15در برش D، در برش‌هاي عرضي از جنوب به شمال به ميزان %55-35 در برش E و %35-25 در برش F بوده است. مقايسه كوتاه‌شدگي‌ها نشان مي‌دهد كه در دو انتهاي شرقي و غربي قوس، و همچنين در راستاي خط خمش در پروفيل E بيشترين مقدار بوده است. ما چنين الگوي كوتاه‌شدگي را به نوعي خمش(Buckling) در شمال‌غرب بيرجند نسبت مي‌دهيم.