چهارچوب برنامه ريزي سرپناه جمعي موقت پس از سوانح طبيعي

‌زمينه و هدف: اسكان سانحه ديدگان بلافاصله پس از رخداد سانحه براي برقراري نظم و كاهش بحران هاي روحي، رواني و جسمي و همچنين، خدمات رساني بهتر به سانحه ديدگان ضروري است. تجربه سيل آق قلا و اسكان موقت سانحه ديدگان در اماكن ورزشي، لزوم طراحي سرپناه جمعي را بيش از پيش آشكار ساخت. سرپناه جمعي در واقع ساختمان هاي موجود هستند كه به عنوان اسكان موقت براي ميزباني از جمعيت سانحه ديده استفاده مي شوند. سرپناه جمعي عمدتا ساختمان هاي عمومي هستند كه پيش از سانحه كاربري خاص خود را دارند و براي اسكان طراحي نشده اند، اما با در نظر گرفتن زيرساخت هاي الحاقي، اين ساختمان ها مي توانند تبديل به سرپناه جمعي شوند. مهمترين مسائل در طراحي سرپناه جمعي: ساختار مناسب در يك سايت مناسب . انتخاب سايت و تجزيه و تحليل ساختار و موضوع برچيدن سرپناه، بايد در هنگام راه اندازي مجموعه در نظر گرفته شود. هدف اين مقاله تدوين چارچوب مفهومي طراحي براي سرپناه جمعي است. روش: ماهيت اين پژوهش توصيفي تحليلي با تركيب رويه كمي و كيفي از نوع پيمايشي و ميداني است. اطلاعات و داده ها از طريق بررسي و تحليل اسناد و مدارك موجود دسته بندي و تحليل شده است. يافته‌ها: در پايان اين مقاله فاكتورهاي طراحي سرپناه جمعي از مكان يابي تا طراحي ارائه مي شود. اين فاكتورها با توجه به نظريه فرم جمعي ماكي و فاكتورهاي طراحي سرپناه جمعي در نقاط مختلف جهان (از نمان يابي تا طراحي) و همچنين نقد و بررسي نقاط ضعف و قوت هريك و بررسي راهنماهاي UNHCR, UNDRO , UNDP بدست آمده است. نتيجه گيري: با توجه به نظريه فرم جمعي ماكي، سه گونه از نحوه شكل گيري فضا در سرپناه جمعي وجود دارد كه عبارتند از: فرم تركيب بندي شده، اَبَرفرم و فرم گروهي. اين نحوه قرارگيري اجزا كنار هم يك كل يكپارچه را هم به لحاظ عملكردي و هم به لحاظ ايجاد تعلق خاطر به مكان را بوجود مي آورد. در اين مقاله سرپناه جمعي مجموعه اي از اين سه زيرشاخه در نظر گرفته شده و براساس ويژگي ها و فاكتورهاي هريك، چارچوب طراحي براي سرپناه جمعي بدست آمده است.