بررسي نياز آبي زراعي تحت تركيبي از سناريوهاي تغيير اقليم، افزايش بازده آبياري، تغيير الگوي كشت و توسعه كشت ارقام زودرس، مطالعه موردي: دشت همدان-بهار

تغيير اقليم به‌واسطه اثرگذاري بر نياز آبي محصولات زراعي، از موضوعات چالشي مورد تحقيق محققان علم آبياري است. در اين پژوهش اثر تغيير اقليم بر دماي حداكثر، حداقل، بارندگي و نياز آبي 12 محصول زراعي گندم، يونجه، سيب‌زميني، جو، سير، خيار، هندوانه، كدو آجيلي، چغندرقند، كلزا، ذرت‌دانه‌اي و لوبيا در دشت همدانبهار بررسي و روند تغييرات آن‌ها تا سال 2050 ميلادي مطالعه گرديد. اثرات اعمال و عدم اعمال راهبردهاي تطبيقي افزايش بازده آبياري، تغيير الگوي كشت و توسعه كشت ارقام زودرس و ميان‌رس زراعي در تركيب با سناريوهاي تغيير اقليم بين سال‌هاي آبي 1428–1399 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد بدون اعمال راهبردهاي تطبيق، نياز خالص آبياري نسبت به آمارهاي موجود، بين 3/98 تا 8/38 درصد افزايش خواهد داشت. افزايش بازده آبياري تا مقدار پتانسيل آن، به‌طور متوسط باعث كاهش 19/23 درصدي نياز ناخالص آبياري مي‌گردد. اجراي راهبرد تغيير الگوي كشت نيز با حذف محصولات پرآب‌بر هم‌چون يونجه و توسعه كشت محصولاتي نظير كلزا به‌طور متوسط موجب كاهش 10/9 درصدي نياز خالص آبياري مي‌گردد. كشت جايگزين ارقام زودرس و ميان‌رس سيب‌زميني و توسعه كشت ارقام زودرس ذرت‌دانه‌اي نيز به‌طور متوسط باعث كاهش 8/86 درصدي نياز خالص آبياري مي‌شود. هم‌چنين مقايسه نتايج نشان داد اعمال كليه راهبردهاي فوق به‌طور متوسط 34/0 درصد از نياز ناخالص آبياري مي‌كاهد. لذا پيشنهاد مي‌شود براي تطبيق با شرايط اقليمي آتي، هر سه راهبرد فوق مدنظر مديران اجرائي و كشاورزان قرار گيرد.