واكاوي نيازهاي آموزشي كشاورزان داراي سامانه آبياري سطحي در راستاي بهبود بهره‌وري آب (مطالعه موردي: استان قزوين)

كمبود آب ناشي از رشد جمعيت، تغييرات اقليمي، توسعه صنايع و مداخلات انساني به يك بحران جدي، به‌خصوص در مناطق خشك و نيمه‌خشك تبديل شده است. درصد عمده‌اي از اراضي كشاورزي در جهــان و ايران به ‌روش‌هـاي سـطحي آبيـاري مي‌شـوند. اين پژوهش به منظور واكاوي نيازهاي آموزشي كشاورزان داراي سامانه آبياري سطحي در راستاي بهبود بهره‌وري آب انجام شد. براي نيازسنجي آموزشي كشاورزان از الگوي سه‌بعدي كافمن، كوريگان و جانسون و روش دلفي استفاده گرديد. ميزان آگاهي كشاورزان نسبت به نيازهاي آموزشي از سه ديدگاه كشاورزان، صاحب‌نظران و مسئولان و مجريان فرآيند آموزشي براي زارعين به ترتيب 1.23±3.31، 0.76±2.23 و 0.95±2.20 (از امتياز كل 5) و براي باغداران به ترتيب 1.15±3.50، 0.80±2.27 و 0.81±2.36 حاصل شد. نتايج نشان داد، ميزان دانش و آگاهي كشاورزان در اكثر نيازهاي آموزشي به خصوص از ديدگاه صاحب‌نظران و مجريان آموزشي، كمتر از مقدار متوسط (امتياز 3) است. پر اهميت‌ترين نيازهاي آموزشي بر اساس اين سه ديدگاه به ترتيب مربوط به گويه‌هاي «مديريت زمان مراحل مختلف آبياري»، «تطبيق مديريت مزرعه با نوع سامانه آبياري» و «مديريت مصرف آب در هنگام خشكسـالي و كم‌آبي» براي زارعين و «شيوه اصولي احداث باغ براي بهره‌وري بيشتر»، «آگاهي از انواع و مراحل مختلف اخذ تسهيلات» و «آشنايي با تبعات زيست‌محيطي استفاده از آب‌هاي نامتعارف» براي باغداران بود. يافته‌هاي اين پژوهش اولويت‌هاي تعريف سرفصل‌ها و دوره‌هاي آموزشي براي كشاورزان داراي سامانه آبياري سطحي را نشان داد. علاوه بر آموزش كشاورزان، بايد بر ظرفيت‌سازي سازمان‌هاي موثر در آموزش كشاورزان نيز تمركز و تاكيد شود.