تحليل جنبه‌هاي هيدرولوژيكي و هيدروليكي در طراحي رژيم جريان ايده‌آل و بهينه زيست‌محيطي به منظور حفاظت از اكوسيستم رودخانه قره‌سو

درك خوب از رژيم جريان طبيعي رودخانه در بسياري از مطالعات هيدرولوژيكي نقش مهمي ايفا مي‌كند. در مديريت يكپارچه منابع آب، تعيين جريان زيست‌محيطي در سامانه‌هاي رودخانه‌اي كه بر سلامت زيستگاه‌هاي رودخانه‌اي، سيستم‌هاي وابسته به آب و حيات آبزيان تأثيرگذار است، ضروري است. در مطالعه حاضر روش‌هاي هيدرولوژيكي (تنانت، Q50 و Q90، اسمختين، انتقال منحني تداوم جريان، تگزاس و كيفيت آب) و هيدروليكي (محيط خيس شده) در برآورد جريان زيست‌محيطي رودخانه قره‌سو در ماه‌هاي مختلف سال، مورد محاسبه و بررسي قرار گرفتند. بر اساس نتايج به‌دست آمده از اين پژوهش، براي حفاظت رودخانه قره‌سو در حداقل شرايط زيست‌محيطي قابل‌قبول، روش انتقال منحني تداوم جريان با دبي 0.96 متر مكعب بر ثانيه در كلاس مديريتي C (معادل 53.93 درصد جريان طبيعي رودخانه)، بهدليل در نظر گرفتن كلاس‌هاي مختلف اكولوژيكي و انعطاف پذيري آن نسبت به تغييرات جريانات ماهانه رودخانه مورد مطالعه، نتايج قابل قبولي را ارائه مي‌دهد. از طرفي ديگر، تأثير، انعطاف‌پذيري و اثربخشي روش‌هاي تنانت، Q90 و اسمختين به دليل برآورد جريان زيست‌محيطي تقريباً نامناسب، براي حفاظت زيستگاه رودخانه مورد مطالعه، كافي نيست. همچنين مقايسه ميزان تخصيص آب براي تأمين جريان زيست‌محيطي با روش‌هاي محيط خيس شده و تنانت در رودخانه مورد مطالعه نشان داد، كمبود جريان در فصول تابستان و زمستان (جريان رودخانه كمتر از جريان زيست‌محيطي است) مشاهده مي‌شود. در نهايت اين نتيجه به عمل آمد كه روش‌هاي ديگر تأمين جريان‌ زيست‌محيطي، مقادير بالاتر از 20 درصد ميانگين جريان سالانه را فراهم مي‌كند، كه محافظت بهتر جريان را براي زيستگاه‌ رودخانه فراهم مي‌كنند. قابل ذكر است كه روش‌هاي محيط خيس شده و تنانت با اختصاص سهم بيشتري از رژيم جريان رودخانه به بخش محيط زيست، بايد در تابستان با احتياط مورد استفاده قرار گيرند. رژيم بهينه جريان زيست‌محيطي، هنگامي اثربخش خواهد بود كه در زمان مناسبي براي ادامه فعاليت‌هاي زيستي، عملكرد زيستگاه‌هاي رودخانه‌اي و حفظ شرايط مورفولوژيكي بستر رودخانه، در رودخانه رهاسازي و فراهم شود.