اثر برخي دترژنت ها (سورفكتانت هاي آنيوني) بر درصد تفريخ، ميزان ناهنجاري لارو و هورمون كورتيزول جنين در ماهي زبرا (Danio rerio)

آلودگي منابع آبي با دترجنتها يكي از جدي‌ترين مسائل درعرصه بهداشت و سلامت اكوسيستمهاي آبي ميباشد. ورود شوينده‌ها به فاضلاب به لحاظ بروز مسائل و عوارض متعدد چون پديده مغذي شدن و تجزيه ناپذيري گروه سخت شوينده‌ها و ايجاد كف و... سبب آلودگي منابع آبي و محيط زيست مي‌شوند. ازدياد غلظت اين مواد در منابع آبي بر ماهي‌ها و ساير موجودات آبزي اثرات سوء دارد. هدف از اين مطالعه، بررسي اثر برخي از شوينده هاي آنيوني پركاربرد بر ميزان هورمون كورتيزول جنين و سپس ناهنجاري لارو در ماهي زبرا در زمان تماس با آنها بوده است. بدين منظور تخم‌هاي لقاح يافته ماهي زبرا را در معرض دترژنتهاي مختلف همراه با يك تيمار شاهد قرار داديم. براي سنجش ميزان هورمون كورتيزول در سه مرحله تقسيم سلولي كليويج ، گاسترولا و تفريخ از جنين در حال رشد نمونه برداري و ميزان كورتيزول آن‌ها تعيين شد. بعد از تفريخ از لاروها در حال رشد در زمانهاي مختلف ( نمونه برداري شده و درصد ناهنجاري آنها نيز معين گرديد. نتايج به دست آمده حاكي از اين موضوع است كه غلظت هورمون كورتيزول در سه مرحله رشدي مورد آزمايش و لاروها از لحاظ درصد ناهنجاري (بزرگ شدن سر، انحنا در ناحيه پشتي و ساقه دمي) در تيمارهايي كه در معرض دترجنت‌ها قرار گرفته‌ بودند اختلاف معني‌داري با تيمار شاهد داشتند (P lt; 0.05). به طوري كه بيشترين ناهنجاري (شاهد 6.67، پودر لباسشويي 36.67، مايع ظرفشويي 20، آب ژاول 13.33) در تيمار پودر لباسشويي در قسمت ساقه دمي مشاهده شد. هم‌چنين اگرچه ميزان كورتيزول در تيمار شاهد از زمان لقاح تا زمان تفريخ كاهش پيدا كرد (حدأكثر 4.8 و حداقل 3.2 نانوگرم بر ميلي‌ليتر)، ولي در تيمارهاي كه در معرض دترجنت‌ها قرار گرفته‌ بودند از بعد از لقاح تا مرحله گاسترولا با افزايش ميزان كورتيزول همراه بود و بعد از آن تا زمان تفريخ كاهش يافت. به طور كلي ميتوان نتيجه گرفت كه افزايش استفاده از شوينده ها باعث كاهش موفقيت توليد مثلي و ايجاد ناهنجاري در گونه هاي آبزيان مي شود.