ويژگي‌هاي قصه‌هاي شاه‌عباس و خاستگاه آن‌ها

در بين پادشاهان ايران زمين، شاه عباس اول صفوي چهره اي شاخص است كه در قصه هاي عامه راه يافته است. در قصه هاي منسوب به او، ويژگي هاي برجسته اي يافت مي شود كه به دليل بسامد بيشتر، نظر محققان را به خود جلب كرده است. هدف نگارندگان اين مقاله، تحليل ويژگي هاي برجستۀ مندرج در قصه هاي شاه عباس اول و تبيين خاستگاه اين ويژگي هاست. روش پژوهش حاضر، از نظر هدف، تحليلي ـ توصيفي و از نظر گردآوري اطلاعات بر پايۀ مطالعات كتابخانه اي بوده است. نگارندگان با مراجعه به كتابخانه و جست وجو در ميان منابع معتبر، تمامي قصه هاي موجود درمورد شاه عباسِ اول را گردآوري كرده و سپس ويژگي هاي برجسته و خاستگاه آن ها را يافته و مورد تجزيه و تحليل قرار داده اند. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه اين ويژگي ها يا منشأ تاريخي دارند و يا از انديشۀ پديدآورندگان قصه ها، سرچشمه گرفته اند. برخي از اين ويژگي ها، مختص شاه عباس و برخي ديگر خصلت هاي عمومي پادشاهان هستند. احساس نداي غيبي، درويش مسلكي، شبگردي، ساده پوشي، دانايي و زيركي، علاقه به هنر، نغزگويي، برآوردن آرزوها، حل كردن مشكلات، ازدواج با فقرا و پذيرش خواري، از ويژگي هاي مختص به اين پادشاه هستند و قدرتمندي، عدالت و انصاف، پذيرفتن قضا و قدر، دلسوزي و ترحم، مجازات ظالمان و بخشش (عطا و بخشش، و بخشيدن ماليات)، از ويژگي هاي مشترك بين اين پادشاه و ديگر پادشاهان است. در اين مقاله تلاش شده است كه ويژگي هاي برجستۀ مندرج در قصه هاي شاه عباس، جمع آوري شود و بر پايۀ خاستگاه آن ها، مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. بر اين اساس، خواننده به اهداف و زواياي پنهان اين ويژگي ها پي مي برد و با پديدآورندگان آن ها آشنا مي شود.