اثرات مستقيم و تعاملي مصرف ‌‌انرژي و سرمايه ‌انساني بر رشد اقتصادي كشورهاي منتخب در حال توسعه نفتي

The Direct and Interactive Effects of Energy Consumption and Human Capital on the Economic Growth of Selected Oildeveloping Countries

دستيابي به رشد اقتصادي مستمر و شناخت عوامل موثر بر آن با توجه به مزيت‌هاي نسبي و منابع كشورها، از مهم‌ترين دغدغه‌هاي دولت‌ها و اقتصاددانان به ويژه در كشورهاي در حال توسعه بوده است. دسترسي نسبتاً آسان و ارزان به منابع انرژي در كشورهاي نفت‌خيزي همچون ايران نه تنها مي‌تواند به طور مستقيم توليد و رشد اقتصادي را تحت تاثير قرار دهد؛ بلكه به طور غيرمستقيم و از طريق تقويت و هم‌ افزايي ساير نهاده‌ها نيز نقش مهمي در ارتقاي عملكرد اقتصادي كشورها ايفا مي‌كند. اين بررسي با استناد به نظريات رشد اقتصادي و توليد، ضمن بررسي وجود روابط بلندمدت، با استفاده از جديدترين روش‌هاي داده‌هاي تابلويي ضرايب بلندمدت بين متغيرهاي سرمايه فيزيكي، نيروي ‌كار، سرمايه ‌انساني، مصرف‌ انرژي اوليه، تعامل «مصرف‌ انرژي اوليه و سرمايه ‌انساني» و توليد ناخالص داخلي را در كشورهاي در حال توسعه نفتي طي دوره طولاني 2014-1973 برآورد و تحليل نموده است. بدين منظور از آزمون‌هاي ريشه‌ واحد، آزمون‌هاي هم جمعي داده‌هاي تابلويي و روش‌ حداقل مربعات معمولي كاملاً ‌تعديل‌شده (FMOLS) استفاده شده است. نتايج آزمون‌هاي ريشه ‌واحد و هم جمعي داده‌هاي تابلويي حاكي از وجود روابط بلندمدت ميان متغيرهاي تحقيق است. نتايج برآوردها نشان داد كه ‌سرانه مصرف‌ انرژي اوليه و سرمايه ‌انساني در بلندمدت اثر معنادار مثبت قابل‌ توجهي بر رشد اقتصادي كشورهاي در حال توسعه نفتي داشته‌اند. نتايج برآورد حداقل مربعات معمولي كاملاً ‌تعديل‌شده در كشورهاي در حال توسعه نفتي نشان داد كه متغير سرمايه ‌انساني ‌سرانه تاثير قابل‌ملاحظه مثبت (0/28) و مصرف‌ انرژي اوليه ‌سرانه اثر مثبت كمتري (0/11) بر رشد اقتصادي داشته ‌است. اما، اثر تعاملي سرانه «مصرف‌ انرژي اوليه و سرمايه ‌انساني» در كنار ساير عوامل اثرگذار بر رشد اقتصادي تاييد نشد.

Achieving continuous economic growth and identifying its contributing factors is one of the most important concerns of governments and economists. Access to energy in oil-rich countries such as Iran can have directly and indirectly affects on growth. Relatively easy and inexpensive access to energy resources in oil-rich countries such as Iran can not only directly affect production and economic growth, but also indirectly through strengthening and synergizing other inputs Plays a role in promoting the economic performance of countries. This paper, based on theories of economic growth and production, have estimated long-run coefficients between the variables of physical capital, stock labor input, human capital, primary energy consumption, the interaction between “primary energy consumption and human capital” and gross domestic product (GDP) using the most recent panel methods in oil-developing countries over the period 1973-2014. For this purpose, unit root tests, panel cointegration tests and Fully Modified Ordinary Least Squares method (FMOLS) have been used. The results of unit root tests and panel cointegration tests suggest long-term relationships among the variables. The results of Fully Modified Ordinary Least Squares method (FMOLS) Estimating in countries indicated that human capital had a significant positive effect (0.28) and primary energy consumption had a less positive effect (0.11) on economic growth in the long-run. However, the interaction effect of "primary energy consumption and human capital" was not confirmed.