قلمروي آزادي اراده در ايجاد حقوق عيني جديد از منظر حقوق اموال و مالكيت و ثبت

The realm of free will in creating new rights in rem from the perspective of property and registration law

در يك تقسيم ‌بندي عمده، حقوق و دعاوي مالي به دو دسته عيني و شخصي تقسيم مي‌گردند؛ يكي از منابع ايجاد حقوق، عقود و قراردادهاي خصوصي هستند كه ماده 10 ق.م حاكميت اراده را در ايجاد آن‌ها به ‌عنوان قاعده پذيرفته است. در حوزه‌ي حقوق شخصي، نظر به نسبي بودن آثار قراردادها، اين قاعده به نحو مطلق حاكم است. اما اعمال آن در حقوق عيني غير از حقوق عيني پيش بيني شده در قوانين و مقررات، به دليل مطلق بودن اين دسته از حقوق و قابليت اعمال آن‌ها نسبت به ديگران بالاخص با توجه به غفلت‌هاي حقوقي درباره اين عنوان، نياز به بررسي بيشتر دارد و نظام‌هاي حقوقي موضع واحدي ندارند. به همين دليل در پژوهش حاضر با مطالعه تطبيقي و همچنين بررسي فقهي مسأله‌، ضمن ارائه‌‌ي تحليل‌هاي اقتصادي، جهت كشف موضع مقنِّن تلاش شده است. نتيجه اينكه علي ‌رغم اختلاف ‌نظرها بايد اعلام نمود اصل حاكميت اراده و آزادي قراردادها در ايجاد حقوق عيني، هم در حقوق فرانسه و هم در حقوق ايران جاري است مگر اينكه مقنِّن نظر به مصالحي آن را محدود كند.

In a major division, rights and disputes are divided into in rem and in personam categories; one of the sources of the creation of rights, contracts is that Article 10 of the civil code which has accepted the rule of will in establishing them. In the field of in personam rights, as the effects of contracts are relative, this rule is absolutely applicable. But its application to rights in rem, other than rights envisaged in the laws and regulations, requires further scrutiny because of the absolute nature of these rights and their applicability to others, especially in view of the legal neglect of this title and Legal systems do not have a single position. For this reason, in the present study, we have tried to discover the legal position in Iranian law by conducting comparative study as well as fiqh investigation of the issue, while presenting economic analysis. The result is that despite the disagreements it must be stated that the principle of sovereignty of the will and consequently the freedom of contract in the creation of rights in rem is applicable to both French and Iranian law, unless the legislator restricts it to the material.