تحليل ديدگاه كتابداران و ارزيابي بخش مديريت ورود اطلاعات در نرم ‌افزارهاي كتابخانه‌اي درون ‌سازماني

An Exploration of Viewpoints of Librarians and Assessments of Data Entry Management in Intra-Organizational Library Software

هدف: هدف اصلي پژوهش حاضر شناسايي وضعيت نرم­ افزارهاي كتابخانه ­اي درون­ سازماني از لحاظ مديريت ورود اطلاعات از ديدگاه كتابداران است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي است و از روش پژوهش پيمايشي ارزيابانه براي اجراي آن استفاده شده است. روش گردآوري داده­ها، ارزيابي با استفاده از سياهه وارسي است. جامعه پژوهش شامل 23 نرم­ افزار كتابخانه­اي درون سازماني شناسايي شده در پژوهش حبيبي و ديگران (1397) است، كه از اين بين پنج نرم‌افزار كتابخانه ­اي درون­ سازماني، براساس معيارهاي فعال بودن، محدوده پوشش و همسنگ بودن نرم‌افزارها (نرم ­افزار كتابخانه ­اي دانشگاهي)، جهت ارزيابي انتخاب و سپس كتابداراني كه در بخش ورود اطلاعات اين نرم‌افزارها مشغول به كار بودند، به تعداد 65 نفر از كتابداران كتابخانه دانشگاه­هاي وابسته به وزارت علوم (دانشگاه تهران، شريف، شهيد بهشتي، مالك اشتر، فردوسي) جهت تكميل سياهه وارسي انتخاب شدند، كه به دليل محدود بودن، نمونه‌گيري به روش سرشماري انجام شد. يافته ­ها: يافته ­هاي پژوهش نشان داد كه در مجموع ميزان مطلوبيت نرم‌افزار كتابخانه‌اي دانشگاه تهران، پند (شهيد بهشتي)، ماوا (مالك اشتر)، سيماد (فردوسي مشهد)، پروان (شريف) به لحاظ مديريت اطلاعات براساس ديدگاه كتابداران، در نرم افزار پند 26/18 درصد، نرم­افزار سيماد 04/48 درصد، نرم­افزار پروان 71/17 درصد، نرم­افزار تهران 90/22 درصد، نرم­افزار ماوا 53 /46 درصد است. از بين سه شاخص مورد بررسي (پايگاه كتابشناختي، پايگاه مستند، پايگاه موجودي)، كتابداران بيشترين ميزان رضايت را از مولفه‌هاي مربوط به شاخص پايگاه موجودي كسب نمودند.‌ به جز نرم‌افزار پروان كه با 5/23 درصد، بيشترين امتياز را از قسمت پايگاه كتابشناختي و كمترين ميزان رضايت را در قسمت مولفه‌هاي مربوط به شاخص پايگاه مستند به دست آورد، نرم‌افزار پند و سيماد با 17/2 درصد، نرم‌افزار پروان با صفر درصد، نرم‌افزار تهران با 56/14 درصد و نرم‌افزار ماوا با 29/32 درصد كمترين امتياز را كسب نمودند. نتيجه‌گيري: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه در مجموع ميزان مطلوبيت نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي مورد بررسي به لحاظ مديريت ورود اطلاعات زير پنجاه درصد است. بنابراين، نظرسنجي از كتابداران نشان داد كه نرم‌افزارهاي تدوين شده در اين بخش ضعيف عمل كرده‌اند و هنوز بديهيات در نرم‌افزارهاي كتابخانه­اي طراحي شده درون‌سازماني حل نشده‌ است. همانطور كه يافته‌ها نشان داد از 5 نرم‌افزار فعال بررسي شده،‌ در بخش مستندسازي، كه براي كتابخانه‌ها يك اصل و استانداردي غيرقابل كنار گذاشتن است، اين نرم‌افزارها به اين قسمت توجهي نكرده‌اند. همچنين در قسمت پايگاه اطلاعات كتابشناختي، در بخش‌هاي ورود اطلاعات، انعطاف ‌پذيري صفحه ورود اطلاعات، داشتن راهنماي فوري هنگام ورود اطلاعات و داشتن فيلدهاي كافي و غيره دچار ضعف هستند. نكته مهمي كه در همه نرم‌افزارهاي درون‌سازماني توجه را جلب مي‌كند اين است كه اين نرم‌افزارها از بعد فراداده‌هاي استاندارد كتابخانه‌اي حتي در استانداردهاي كهنه شده­اي مانند مارك هم ضعف دارند. با توجه به اينكه هرچه محيط ورود اطلاعات درست و نزديك­تر به استانداردهاي حوزه كتابداري و علوم اطلاعات طراحي شود (نه صرفا استانداردهاي نرم‌افزاري)، گردش اطلاعات و جستجو را آسانتر مي­ كند، بنابراين، لازم است طراحان در تدوين اين قسمت توجه بيشتري نمايند.

Purpose: this study aimed to identify the status of intra-organizational library software in terms of viewpoints made by data entry management. Methodology: applied research in terms of its purpose and a survey for its method. Data collected using a check list. The research population consisted of two groups: a set of five software institutes which were studied based on the criteria of activity, scope of coverage and software compatibility and a set of group of 65 librarians from the state universities namely Tehran University, Sharif Univeristy of Technology, Shahid Beheshti, Malek Ashtar, and Ferdowsi University of Mashhad. Findings: according to the librarian's viewpoints UT Oracle 22.90%, Pand 18.26%, Mava 46.53%, Simad, 48.44%, Parwan 17.71% are considered to be in a satisfactory situation. Conclusion: librarians' views on the software capabilities in data entry related to Pand, Parwan, Siamad, Oracle and Mava showed significant weaknesses. Given the fact that the information entry environment is designed more accurate and more close to library and information science standards (not software standards), it streamlines the flow of information and search and designers need to pay more attention to this section.