بررسي تغييرات عصاره متانولي بذر خار مريم در شرايط تنش خشكي

محتواي تركيبات فيتوشيميايي گياهان دارويي شامل فنل هاي كل، فلاونوئيدها، تركيبات اسيدهاي چرب و غيره عمدتا تحت تاثير تنش خشكي واقع مي شوند. در اين پژوهش، اثر سطوح مختلف تنش آبي (آبياري كامل درحد ظرفيت زراعي، آبياري درحد 70درصد ظرفيت زراعي و آبياري درحد 40درصد ظرفيت زراعي) بر ميزان تركيبات فيتوشيميايي گياه دارويي خارمريم مورد ارزيابي قرار گرفت. اندازه گيري رطوبت خاك به روش وزني انجام شد و تنش خشكي در مرحله گلدهي به مدت 8 روز به گياهان اعمال شد. سپس روغن گيري از بذور گياهان به روش سوكسله و عصاره گيري به روش متانول صورت گرفت. در مرحله بعد تركيبات فيتوشيميايي عصاره با استفاده از دستگاه GCMS آناليز شد. آناليز پيك هاي GCMS حاكي از وجود 20 تركيب در عصاره متانولي خارمريم بود. بيشترين تركيب مشاهده شده در تيمارهاي آبياري در حد ظرفيت زراعي (75.8درصد) و 40درصد ظرفيت زراعي (73.7درصد) مربوط به اولئيك اسيد بوده درحاليكه در تيمار 70درصد ظرفيت زراعي مربوط به متيل لينولئات (22.5) بود. بجز اولئيك اسيد كه در دو تيمار ظرفيت زراعي و 40درصد ظرفيت زراعي بيشترين مقدار را داشت، ساير تركيبات در تيمار 70 درصد ظرفيت زراعي بيشترين ميزان را نسبت به دو تيمار ديگر به خود اختصاص دادند. با توجه به نتايج، تنش ملايم (70 درصد ظرفيت زراعي) باعث افزايش اغلب تركيبات فيتوشيميايي گياه مي شود كه احتمالا به دليل تنظيم اسمزي سلول در گياه در شرايط كم آبي باشد، اما در شرايط تنش شديد (40 درصد ظرفيت زراعي) اين تركيبات كاهش داشتند كه احتمالا اين متابوليت ها صرف تامين انرژي براي رشد و زنده ماني گياه شده اند. طبق نتايج اين پژوهش، از آنجايي كه بذر اين گياه داراي تركيبات فيتوشيميايي با اهميتي از جمله اسيدهاي چرب، فيتواسترول ها، متيل استرها، فلاونوئيدها و غيره مي باشد، لذا مي توان تركيبات فوق را پس از استخراج و خالص سازي، در صنايع غذايي، دارويي، بهداشتي و غيره استفاده نمود.