مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي جغرافياي توسعه‌يافتگي استان‌هاي ايران با استفاده از شاخص توسعه انساني

چكيده فارسي :

مفهوم توسعه انساني، رويكردي كل‌نگر به زندگي بهتر است كه به پرورش استعدادها و قواي ذهني در كنار مصرف كالاها و خدمات تأكيد دارد و با هدف قرار دادن زندگي بهتر افق پويايي را فراروي انتخاب‌هاي انساني قرار مي‌دهد. در افق چشم‌انداز بيست‌ساله ايران آمده است: ايران توسعه‌يافته، برخوردار از دانش پيشرفته، فرصت‌هاي برابر، توزيع مناسب درآمد و برخوردار از سلامت است. اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي بر آن است تا وضعيت موجود استان‌هاي كشور را از نظر برخورداري از شاخص‌هاي توسعه انساني را برمبناي سرشماري‌هاي سال‌هاي 1390 و 1395 ارزيابي كند. براساس يافته‌هاي تحقيق ميانگين شاخص آموزش در كشور 503/. شاخص سلامت 673/. و شاخص استاندارد زندگي 336/. و شاخص تركيبي توسعه انساني 749/. است. شاخص سلامت بيشترين ميزان و شاخص استاندارد زندگي كمترين رقم را در سطح كشور دارد. مطلوب‌ترين وضعيت شاخص توسعه انساني به ترتيب مربوط به استان‌هاي تهران با 936/. البرز با 926/. و يزد با 862/. است. نامطلوب‌ترين وضعيت اين شاخص به ترتيب مربوط به استان‌هاي سيستان و بلوچستان با 446/. و كردستان با 561/. است. استان سيستان و بلوچستان در تمامي شاخص‌هاي توسعه انساني نامطلوب‌ترين وضعيت را دارد. هرچند كه سطح‌بندي استان‌ها براساس شاخص توسعه انساني حاكي از آن است كه ردة بسيار محروم منطبق با استان‌هاي مرزي و ردة استان‌هايي كه مطلوب‌ترين وضعيت را دارا هستند مربوط به مناطقي است كه اغلب در مركز كشور واقع شده‌اند اما براساس نتايج در اغلب استان‌هاي كشور در بين دو سرشماري رشد مشاهده شده به‌طوري كه استان‌هاي محروم بيشترين رشد را داشته‌اند.