پژوهشي تطبيقي پيرامون علم به خود در انديشه جان سرل و ابن‌سينا

همواره امكان تجربه از نفس و خويشتن خويش با اثبات وجود «خود» پيوندي وثيق داشته است. فيلسوفاني چون هيوم از تجربه‌ناپذير بودن «خود» به انكار وجود نفس پل زده‌اند. بنابه نظريه «خود صوري» سرل، وي به‌رغم انكار تجربه از «خود»، نوعي خود صوري و زباني را لازمه معناداري برخي تبيين‌هاي فلسفي دانسته است. ابن‌سينا نيز علاوه‌بر اينكه تجربه از خود را بديهي و كسب‌ناپذير و بالفعل مي‌انگارد و از آن به‌عنوان اصلي محكم در مهم‌ترين برهان‌هاي اثبات تجرد نفس بهره مي‌برد، اما مي‌پذيرد كه تنها مستبصرين توان درك آن را دارند. داشتن تجربه از «خود» و نيز مفهوم «من» در انديشه سرل همچنان چالش‌برانگيز و لاينحل باقي ‌مانده است. ابن‌سينا نيز برهان‌هاي زبان‌بنيادي را در تأييد تحقق تجربه از خود ‌آورده كه قدر مشترك ميان انديشه او و سرل است و مي‌تواند او را در گفتمان فلسفۀ معاصر حاضر كند. در اين مقاله كوشيده‌ايم ميان بيان‌هاي ايجابي و سلبي شيخ در باب تجربه‌پذيري «خود» سازگاري ايجاد كنيم. سؤال پايه اين پژوهش برقراري گفت‌وگو ميان دو فيلسوفي است كه به‌رغم تفاوت‌هاي مبنايي، مسائل مشتركي در حوزۀ تفكر فلسفي دارند.