عينيت و ترادف معنايي به مثابه نظريه ابتكاري ابن‌سينا در محذور امتناع انتزاع كثير از واحد در تعليقات

ابن‌سينا براي رهايي از محذوراتي كه در مسئلة انتزاع كثير از واحد وجود دارد، راه‌حلي را بيان داشته است. شيخ‌الرئيس براي ازميان‌برداشتن محذوراتي همچون تكثر در ذات الهي و انتزاع كثير از واحد، ناگزير است ابتدا مسئلة تكثر در صفات را حل كند.او برخلاف متكلمان، به عينيت ذات با صفات و عينيت صفات با صفات معتقد است و بر اين باور است كه ذات الهي از نظر مصداق و مفهوم، عين علم او و علم او عين قدرت او و قدرت او عين ارادة او است و اين رويكرد برگرفته از پيش‌فرض امكان‌ناپذيري انتزاع مفاهيم متعدد از مصداقي است كه از همة جهات بسيط است. با روش تحليلي ـ عقلي بر مبناي تعليقات، اين نتيجه به دست مي‌آيد كه ابن سينا براي رهايي از محذور امتناع انتزاع كثير از واحد، مي‌كوشد تا با قائل‌شدن به ترادف معنايي صفات با ذات و صفات با صفات، تكثر در ذات را با حفظ انتساب صفات به حق‌تعالي از ميان بر دارد. به‌رغم باور به ابتكاري‌بودن و اهميت ديدگاه شيخ‌الرئيس، اين ديدگاه با انتقاداتيروبه‌رو است كه ازجملة آنها مي‌توان به غفلت از تأكيد بر اختلاف مفهومي صفات با هم به دليل اهميت تنوع و تكثر و كاركرد صفات الهي، اشاره كرد.