خلاقيت معماري به مثابه معماري خلاقيت؛ تحليل و رتبه‌‌بندي تأثيرات روانشناختي كالبد محور حس مكان بر خلاقيت كاربران محيط، مورد مطالعاتي: موسسات آموزش عالي شهر كرمانشاه

خلاقيت يكي از ويژگي‌‌هاي بارز انسان بوده كه جايگاه ويژه‌‌اي در جوامع بشري دارد و موضوع محوري بسياري از تحقيقات علمي در حوزه‌‌هاي مختلف دانش از جمله روانشناسي محيطي قرار گرفته است. در اين راستا، تحقيق حاضر به دنبال پاسخ به اين سؤال بوده كه اهميت تأثيرات رواني عوامل كالبدي مكان معماري يا به عبارتي بُعد كالبدي حس مكان بر خلاقيت كاربران آن چقدر است و نقش طراحي معماري در جهت‌‌دهي و تقويت آن‌ها چيست؟ با توجه به اين پرسش و نحوه پردازش به آن در تحقيقات مشابه پيشين، هدف از پژوهش حاضر تبيين الگوواره‌‌اي ويژگي‌‌ها و مكانيسم اثر مكان‌هاي تقويت‌‌كننده خلاقيت به واسطه شناسايي و دسته‌‌بندي عوامل كالبدي محيط‌‌‌‌هاي انسان‌‌ساخت است كه بر تحريك خلاقيت تأثير‌‌گذارند. لذا وجه تمايز اين پژوهش در نگرش سيستماتيك حل مسئله و متعاقباً نوع نتايج آن مي‌‌باشد. از حيث روش‌‌شناسي، پژوهش حاضر از روش‌‌ آميخته (پيمايش كيفي و كمّي) در قالب نظريه‌‌يابي زمينه‌‌اي بهره برده كه در آن يافته‌‌هاي حاصل از مطالعات گسترده اسنادي و ميداني (انجام مصاحبه و توزيع پرسشنامه) با اعمال روش‌‌هاي آماري (آزمون t يك‌‌نمونه‌‌اي و تحليل همبستگي پيرسون) در يك مطالعه موردي هدفمند، تكميل و اعتبارسنجي مي‌‌شود. مطالعه مذكور شامل سه موسسه آموزش عالي فعال در حوزه معماري در شهر كرمانشاه است كه در آن‌ها نمونه انتخابي از ميان اساتيد و دانشجويان مقاطع تحصيلات تكميلي به ترتيب به صورت نمونه‌‌گيري در دسترس و تصادفي گزينش شده تا به شناسايي و بيان رفتارهاي محرك خلاقيت خود و البته عوامل كالبدي تحريك و تأمين‌‌كننده آن فعاليت‌‌ها بپردازند. در نتيجه برخي از ويژگي‌‌هاي فضايي، فضاهاي عملكردي و قابليت‌‌هاي محيطي متناظر با آن‌ها به‌عنوان اجزاء فيزيكي اصلي مؤثر بر بروز خلاقيت معرفي شد و در نهايت به واسطه تحليل عاملي اكتشافي به‌عنوان يك سري عوامل (صفات محيطي) مورد رتبه‌‌بندي قرار گرفت تا زمينه‌ساز شكل‌گيري استراتژي‌هاي اصلي در طراحي محيطي به صورت كلي و به‌ويژه در اختصاص به فضاهاي آموزشي رشته معماري باشد.