بررسي ارتباط پيكربندي فضايي و وضعيت توسعه‌يافتگي محلات شهر اصفهان

بررسي و تعيين غيرروايي رابطه ميان فضاي زيست و جامعه، موضوعي است كه در مطالعات خالقان فضا (معماران، طراحان شهر و منظر و نظريه‌پردازان در اين زمينه) و متخصصان اجتماعي (جامعه‌شناسان، انسان‌شناسان و غيره) مورد كم‌توجهي قرار گرفته است. در عين اين‌كه علوم محيطي قادر نبوده چارچوب نظري قانع‌كننده‌اي براي نقش اجتماع عرضه كند، در علوم اجتماعي نيز ادراك مفاهيم فضا و محيط به درجه قابل‌قبولي نرسيده است. تلاش براي رفع اين كوتاهي به‌مثابه حلقه مفقوده‌اي كه به‌سختي قابل دستيابي است، بي‌ترديد به بسياري از مسائل رايج محيطي پاسخ خواهد گفت. مقاله حاضر با هدف واكاوي ارتباط و همبستگي پيكربندي فضايي و شرايط توسعه‌يافتگي محلات اصفهان، سعي كرده ‌است به‌نوعي به رفع اين كاستي كمك كند. براي اين منظور، در 188 محله شهر اصفهان اين ارتباط به روش همبستگي و در سه سطح كلان، مياني و محلي آزمون شد كه در اين مسير تحليل پيكربندي فضايي محلات با استفاده از روش چيدمان ‌فضا و تعيين سطح توسعه‌يافتگي آ‌‌ن‌ها به كمك روش تاپسيس صورت گرفته‌است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد گرچه در دو مقياس كلان و مياني، رابطه‌اي معنادار ديده مي‌شود؛ اما ميزان اين همبستگي ضعيف است. در مقياس محلي نيز اساساً ارتباط معناداري وجود ندارد. بر اين اساس اگر در شهر اصفهان قرار باشد به كمك تغييراتي در پيكربندي فضايي شهر وضعيت يكپارچگي ساختاري شهر و وضعيت توسعه‌يافتگي محلات را بهبود بخشيد، به‌جاي مداخله و تغيير در شبكه دسترسي محلي، اولويت با تغيير در محورهاي واسط ميان محلات و همچنين محورهاي اصلي شهر است با اين ملاحظه كه نبايد انتظار داشت اين تغييرات به‌طور حتم بر وضعيت توسعه‌يافتگي محلات تأثير مثبت بگذارد.