خوانش ناتوراليستي رمان «بين القصرين» اثر نجيب محفوظ

طبيعت گرايي (ناتوراليسم) به عنوان يك مكتب فلسفي به طور خاص در قرن هجدهم ميلادي، وارد عرصه‌ نقد ادبي شدوپيوند بسيار نزديكي با رئاليسم دارد. ناتوراليست ها با حذف جنبه هاي ماورائي از زندگي انسان، او را موجودي متأثر از محيط و وراثت دانستند و بر اين اساس، زندگي و خلقيات او را تفسير كردند. نجيب محفوظ در آثار ماندگار خود وقايع اجتماعي و سياسي مصر را ثبت كرده است كه بيشتر پژوهش ها از نگاه رئاليستي به آن نظر داشته اند. پژوهش پيش رو خوانشي نو و ناتوراليستي از اولين رمان مجموعه‌ سه گانه‌ نجيب محفوظ؛ بين القصرين، است و با روش تحليليتوصيفي به اين مسئله پرداخته تا مؤلفه هاي ناتوراليستي موجود در رمان را تبيين كند و تفاوت ناتوراليست محفوظ را با نسخه‌ غربي آن نشان دهد. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه تقريباً تمامي مؤلفه هاي اين مكتب همچون تأثير محيط، وراثت، خون و مزاج بر زندگي انسان ها و... بر اين رمان قابل تطبيق است؛ به گونه اي كه با جرأت مي توان آن را در شمار معدود آثار ناتوراليستي ادبيات عربي قرار داد. اما نكته‌ مهم در اين باره، گرايش هاي سنتي و شرقي حاكم بر رمان است كه باعث شده ناتوراليست نجيبمحفوظ در نگاه به مقدسات و مسائل ماورائي با ناتوراليست هاي غربي متفاوت باشد. علاوه بر وجود مؤلفه ها و درون مايه هاي ناتوراليستي، اين رمان در فرم و ساختار همچون كشدار بودن، توصيف دقيق جزئيات و صحنه ها و پايان غم انگيز داستان نيز ويژگي هاي رمان ناتوراليستي را داراست.