مسئله شر از ديدگاه ملاصدرا و نورمن گيسلر

اين مقاله به دنبال تبيين «مساله‌شر» و پاسخ‌هاي ارائه‌شده به آن در ديدگاه ملاصدراي شيرازي و نورمن گيسلر است. به‌رغم تمايزي كه نامبردگان در غايت تبيين مساله‌شر دارند به‌گونه‌اي كه ملاصدرا درصدد پاسخ به «شبهه ثنويت» و گيسلر در مقام حل «مساله‌منطقي‌شر» است اما اين تحقيق با روش تحليلي‌ ـ ‌‌انتقادي از خلال كتب آن‌ها سه محور مشترك را اصطياد كرده، ديدگاه‌هاي آن‌ها را در اين سه مقايسه تطبيقي نموده است. محور ابتدائي مسئله «چيستي‌شر» است در اين مسئله هر دو باوجود برخي تمايزات جزئي، ديدگاهي قريب به هم دارند و در اين‌ميان نكات قابل‌تأملي نيز وجود دارد؛ دومين محور مربوط به مسئله «شر ادراكي» است كه هر دو تصريحاً يا تلويحاً توجه ويژه‌اي به آن داشته، با پيش‌فرض قابل‌نقض «ملازمه ميان شر ادراكي و فعل غير حكيمانه» بحث از آن را پيش برده‌اند و حوزه سوم «پاسخ‌هاي اني و لمي» است كه به مساله‌شر داده‌اند؛ پاسخ‌هاي اني هردو هرچند في‌الجمله گوشه‌اي از حكمت برخي شرور را تبيين مي‌كنند اما از حل شبهه با نظر به انواع و افراد متكثر شر توفيق چنداني ندارند؛ درمقابل پاسخ‌هاي لمي پاسخ‌هاي تامي هستند كه با توجه به برخي نكات مكمل مي‌توانند به‌صورت تفصيلي شبهه شرور را مرتفع سازند.