تنوع صفات مرتبط با عملكرد، مورفولوژي گل و زنده‌ماني دانه‌هاي گرده برخي از گونه‌هاي آويشن ايراني

Variation of Yield Related Traits, Flower Morphology and Pollen Viability in some Iranian Thymus Species

در اين تحقيق 16 توده از گونه‌هاي مختلف آويشن در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اصفهان از نظر صفات مورفولوژيكي وصفات مرتبط با گل (ارتفاع بوته و قطر تاج پوش، طول پرچم و مادگي، طول و عرض برگ، وزن خشك، وزن هزاردانه، روز تا گل‌دهي، طول گل، تعداد پرچم، درصد زنده‌ماني گرده) موردارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس اختلاف معني‌داري را براي اين صفات در بين گونه‌هاي مورد مطالعه نشان داد. نتايج مقايسه ميانگين ها نشان داد كه بيش‌ترين ميزان وزن خشك بوته متعلق به گونه‌ي Thymus kotschyanus از استان آذربايجان‌غربي بود. بنابراين، در‌صورتي كه هدف از برنامه به‌نژادي افزايش وزن خشك بوته باشد، اين ژنوتيپ مناسب است. مطالعه همبستگي بين صفات مشخص نمود كه وزن خشك بوته با صفات وزن هزاردانه و درصد زنده‌ماني گرده ارتباط منفي و معني‌داري داشت. نتايج تجزيه رگرسيون مرحله‌اي نشان داد كه صفاتي مانند طول گل، تعداد و طول پرچم، قطر بزرگ تاج پوش، درصد زنده‌ماني گرده و وزن هزاردانه بيش‌ترين تغييرات وزن خشك بوته را توجيه نمود و بنابراين به‌عنوان مهم‌ترين اجزاء عملكرد بوته مطرح شدند. نتايج تجزيه خوشه‌اي توانست گونه‌هاي موردمطالعه را در 4 گروه مجزا تفكيك نمايد. نتايج نشان داد كه گروه‌هاي حاصله از پراكندگي جغرافيايي تبعيت نمي‌كنند.

In this study, 16 ecotypes of different species of Thymus were evaluated for morphological and flower related traits (plant height, canopy diameter, leaf length and width, plant dry weight, 1000 grain weight, number of day to flowering, flower length, flag and pistil length, number of flag and pollen viability) in a Randomized Complete Block Design with three replications at the Research Center of Agriculture and Natural Resources in Isfahan. Analysis of variance showed significant difference between studied species for these traits. Mean comparison showed that the highest amount of dry weight was belonged to Thymus kotschyanus species from west Azerbaijan. Therefore, this genotype can be offered, if the purpose of breeding program is increasing of plant dry weight. Study of correlation between traits showed that dry weight had a significant negative relationship with 1000 grain weight and pollen viability percentage. Stepwise regression analysis showed that flower length, number of flags, large canopy diameter, percentage of pollen viability, flag length and 1000 grain weight justified variation of plant dry weight, and therefore these traits are the most important component of plant yield. Cluster analysis on the studied species could divide them into 4 distinct groups. The results showed that these groups did not follow geographical distribution.