مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي عوامل مؤثر بر تحولات كالبدي- فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي مجموعه شهري مشهد

چكيده فارسي :

امروزه آگاهي از ساختار كالبدي- فضايي روستاها و عوامل مؤثر بر تحول اين ساختار، خصوصاً در پيرامون كلان‌شهرها ضرورت دارد و يكي از عوامل مهم تأثيرگذار در ميزان موفقيت برنامه ريزان و طراحان شهري و روستايي است. ازاين‌رو در اين تحقيق سعي شده است به شناخت و معرفي عوامل تأثيرگذار بر تحولات كالبدي-فضايي روستاهاي مجموعه شهري مشهد پرداخته شود. روش تحقيق در پژوهش حاضر توصيفي - تحليلي و نوع آن ازنظر هدف، بنيادي است. براي جمع‌آوري اطلاعات از روش‌هاي‌ اسنادي و ميداني استفاده‌شده است. جامعه نمونه 28 روستاي بالاي 20 خانوار در مجموعه شهري مشهد مي‌باشد كه از طبقات مختلف جمعيتي و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستايي نمونه، با فرمول كوكران، حجم نمونه 377 خانوار به‌دست‌آمده اين افراد با روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شدند. تبيين شاخص‌هاي مؤثر در تحولات كالبدي – فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي فازي (FAHP) (ديدگاه 32 كارشناس) و مدل آنتروپي شانون (ديدگاه روستاييان نمونه) انجام شد. با توجه به نتايج پژوهش مشخص شد كه بعد هم‌جواري با كلان‌شهر مشهد با وزن 0/3556 و شاخصهاي اقتصادي با وزن 0/457 و سياسي– مديريتي با وزن 0/2464 بيشترين و در مقابل شاخصهاي محيطي كمترين تأثير را در تحولات كالبدي سكونتگاه‌هاي روستايي مجموعه شهري مشهد داشته است. با توجه به نتايج همبستگي پيرسون تأثير شاخص‌هاي مؤثر بر تحولات كالبدي- فضايي روستايي در محدوده حريم شهري مشهد و روستاهاي نزديك‌تر بيشتر بوده و به تغيير كاركردي اين روستاها نيز منجر شده است.