الگوي مطلوب تمكين مالياتي در ايران: الگوي تركيبي

The Desirable Tax Compliance Model in Iran: Combined Model

در برخورد با پديده فرار مالياتي و صورت­بندي ضمانت­ اجراهاي مالياتي به­ طور كلي دو رويكرد بازدارندگي و رفتارگرايي را مي ­توان نام برد. در رويكرد بازدارندگي اعتقاد بر آن است كه با افزايش احتمال كشف فرار مالياتي و شدت ضمانت­ اجراهاي مالياتي مي­ توان فرار مالياتي را كاهش داد. در مقابل، رويكرد رفتارگرايي بر اين باور است كه افزايش تمكين مالياتي در ميان مؤديان مستلزم كاربست روش هايي است كه ذهنيت مؤديان را نسبت به نظام مالياتي و مقوله ماليات تغيير دهد. ارائه آموزش­ هاي لازم به مؤديان و ارتقاي دانش مالياتي، عدالت مالياتي، بهبود اخلاق مالياتي و ساده سازي نظام مالياتي در الگوي رفتاري مورد نظر است. مقاله حاضر با استفاده از روش تحليل ثانويه، مصاحبه اين دو الگو را در نظام مالياتي ايران بررسي كرده و نتيجه مي­ گيرد كه تأكيد قوانين مالياتي ايران به ويژه اصلاحات سال 1394 قانون ماليات هاي مستقيم بيشتر بر رويكرد بازدارندگي بوده و كمتر به شاخص­ هاي رفتاري نظر دارد. لذا توجه به مؤلفه­ هاي رفتاري در كنار شفافيت اطلاعات مالياتي (افزايش احتمال كشف + مسئوليت ­پذيري دولت) به عنوان الگوي شايسته در طراحي و تعبيه ضمانت­ اجراهاي مالياتي پيشنهاد مي­ گردد.

In dealing with tax evasion phenomenon and developing tax sanctions generally, two preventive and behaviorism approaches can be mentioned. The inhibitory approach believes that by increasing the likelihood of discovering tax evasion and the severity of tax sanctions, tax evasions can be reduced. On the contrary, the behaviorism approach believes that the increase in tax compliance among the taxpayers requires using the procedures that alter the mentality of taxpayers towards the tax system and the tax category. It is considered to provide necessary training to the taxpayers, upgrading their tax knowledge, tax justice, improving their tax ethics and simplifying the tax system in the desired behavior model. The present paper examines the method of secondary analysis and interview of these two patterns in the Iranian tax system and concluded that the emphasis of Iranchr('39')s tax laws, especially reforms of the year 1394, is more direct to the inhibitory approach and is less important to behavioral indexes. Therefore, paying attention to the behavioral components along with the transparency of tax information (increasing the probability of discovering + State responsibility) is suggested as a worthy model in designing tax sanctions.