بررسي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‌‌هاي نسترن كوهي (.Rosa canina L) مناطق شمال غرب و غرب ايران با استفاده از نشانگرهاي مورفولوژيك، بيوشيميايي و ويژگي‌‌هاي ميوه

A Study of Genetic Diversity of Dog Rose (Rosa canina L.) Genotypes of Northwest and West of Iran Using Morphological, Biochemical Markers, and Fruit Characteristics

درختچۀ نسترن كوهي يكي از گياهان دارويي ارزشمند است كه با توجه به غني‌‌بودن تركيبات مفيد در ميوه‌‌هاي اين درختچه، امكان استفاده از اين گياه به‌‌صورت مكمل‌‌هاي غذايي وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسي برخي صفات مورفولوژيكي و فيتوشيميايي ميوۀ 20 ژنوتيپ نسترن كوهي جمع‌‌آوري‌‌شده از رويشگاههاي طبيعي مناطق شمال غرب و غرب كشور انجام شد. قطر تنه، سطح مقطع تنه، ارتفاع بوته، عرض تاج و شاخص اندازه و حجم درختچه، قبل از برداشت نمونه‌‌ها يادداشت شد. صفات اندازه‌‌گيري‌‌شده شامل طول برگچه، عرض برگچه، وزن تر برگچه، طول و عرض ميوه، طول دم ميوه، وزن تر ميوه، تعداد بذر در ميوه، عطر و طعم ميوه، بافت ميوه، ظاهر و جذابيت ميوه، فنل كل، فلاونوئيد كل و ظرفيت آنتي‌‌اكسيداني مي‌‌شد. طبق نتايج تجزيۀ واريانس داده‌‌ها، بين نمونه‌‌هاي جمع‌‌آوري‌‌شده از نقاط مختلف، براي تمامي صفات تفاوت معني‌‌داري در سطح احتمال يك درصد وجود داشت. همبستگي ضعيف ميان صفات منجر شد تا دو مؤلفۀ اول تجزيه به مؤلفه‌‌هاي اصلي، درصد كمتري از تغييرات موجود در داده‌‌ها را توجيه كنند. برپايۀ تجزيۀ خوشه‌‌اي با استفاده از مربع فاصلۀ اقليدسي و به روش Ward، ژنوتيپ‌‌هاي نسترن مطالعه‌‌شده به چهار گروه با ويژگي‌‌هاي متفاوت تقسيم شدند. نمونۀ مربوط به شهرستان شوط كه به‌‌تنهايي در گروه چهارم جايابي شده بود و كمترين ارتفاع از سطح دريا را نيز داشت، ازنظر بيشتر صفات، بيشترين مقدار را به خود اختصاص داد و امكان توجه به آن در برنامه‌‌هاي اصلاحي وجود دارد.

Dog Rose shrub is one of the valuable medicinal plants that, due to the richness of useful compounds in the fruits, has the potential to be used as dietary supplements. The aim of this study was to investigate some morphological and phytochemical traits of 20 Dog Rose genotypes collected from natural habitats of the northwest and west of Iran. Trunk diameter, trunk cross-sectional area, plant height, canopy width, tree size, and volume index were recorded before harvesting. The leaf length, leaf width, leaf fresh weight, fruit length and width, fruit tail length, fruit fresh weight, number of seeds per fruit, fruit flavor, fruit texture, fruit appearance and attractiveness, total phenol, total flavonoids, and antioxidant capacity were measured. The results of the analysis of variance showed that there was a significant difference at the 1% probability level among the samples collected from different locations for all traits. The poor correlation between traits resulted in the first two components of principal component analysis justifying a lower percentage of variation in the data. Cluster analysis using Euclidean Squared Distance and Ward Method showed that the studied genotypes were divided into four groups with different characteristics. The sample of Showt city, which was placed alone in the fourth group and also had the lowest elevation, had the highest value for most of the traits and could be considered in breeding programs.