بررسي تنوع گونه‌‌اي دم‌‌فنري‌‌ها (Hexapoda: Collembola) در چهار بوم‌‌سازگان مختلف استان لرستان، ايران

Species Diversity of Springtails (Hexapoda: Collembola) in Four Different Ecosystems of Lorestan Province, Iran

در اين پژوهش تنوع گونه‌‌اي جمعيت دم‌‌فنري‌‌ها در چهار بوم‌‌سازگان جنگل بلوط، مرتع، مزرعه و باغ ميوه واقع در شهرستان‌‌هاي خرم‌‌آباد و دلفان از توابع استان لرستان، طي هشت ماه از سال 1395، ارزيابي شد. براي اين منظور در هر بوم‌‌سازگان، زميني به شعاع 50 متر به‌‌عنوان جامعۀ نمونه‌‌برداري تعيين و از هر جامعه، 10 كرت به مساحت تقريبي هر كرت 50 متر مربع انتخاب شد. در زمان نمونه‌‌برداري، از هر كرت يك نمونۀ خاك به عمق 20 سانتي‌‌متر و سطح100 سانتي‌‌متر مربع، جمع‌‌آوري و جمعيت دم‌‌فنري‌‌هاي موجود در آن شمارش شد. محاسبۀ ساختار و تنوع گونه‌‌اي با استفاده از شاخص‌‌هاي شانون، سيمپسون و بريلويين به كمك نرم‌‌افزارهاي Excel وSDR v.4 انجام شد. مقايسۀ تنوع گونه‌‌اي بوم‌‌سازگان‌‌هاي مختلف نشان داد در هر دو منطقه، تنوع گونه‌‌اي جنگل از ساير بوم‌‌سازگان‌‌ها بيشتر بود و درمقابل، بوم‌‌سازگان زراعي خرم‌‌آباد و مرتع دلفان داراي كمترين ميزان تنوع گونه‌‌اي بودند. مقايسۀ كلي دو شهرستان نشان داد درمجموع شهرستان دلفان (با شاخص شانون 881/1) در مقايسه با خرم‌‌آباد (با شاخص شانون 669/1) داراي تنوع گونه‌‌اي بيشتري بود. براساس محاسبات ساختار گونه‌‌اي جمعيت دم‌‌فنري‌‌هاي استان نيز گونۀ Protaphorura sp. گونۀ فوق غالب در شهرستان دلفان و اين گونه همراه با گونۀ Ceratophysella stercoraria گونه‌‌هاي غالب در شهرستان خرم‌‌آباد بودند. چنين به نظر مي‌‌رسد كه دو گونۀ گفته‌‌شده بدون هيچ‌‌گونه محدوديتي ازنظر اختلاف ارتفاع، دما و رطوبت در دو شهرستان وجود داشتند.