خويشكاري و هم نوايي اسطوره و عرفان در نسخ تعزيه

اين مقاله جستاري در خويشكاري (= كاركرد مقدس) و هم آوايي (= همساني) اسطوره و عرفان در تعزيه نامه هاست. تعزيه كه نمايشي آييني و مبتني بر كهن الگوهاي اساطيري و آموزه هاي ديني و اخلاقي است؛ رويدادهاي تاريخي را با روايتي برآمده از باورهاي عاميانه ارايه مي كند. همين درك و دريافت، از سويي، كاركردها و پندارهاي اساطيري را از پس ذهن تاريخي توده ها، دوباره سازي كرده و از سوي ديگر، ارزش ها و رهيافت هاي اخلاقي و عرفاني را كه اتفاقا همساني و هم كاركردي ريشه داري با بن مايه هاي اسطوره اي دارند، جلوه گر ساخته است. در اين مقاله، براي تبيين خويشكاري و هم نوايي رازورمزهاي پيوندخورده اسطوره و عرفان در بستر آييني تعزيه، موضوعاتي چون جاودانگي پس از مرگ، مولفه هاي عاشقانه، اهميت انسان كامل و رابطه مراد و مريدي، خلوت هاي عارفانه، جهان شمولي افكار و اشخاص، هميشه جوان بودن قهرمانان، كوشش به اندازه وسع، ضرورت پاكيزگي و طهارت روح و جسم و... مورد بحث قرار گرفته شده و در نهايت اين نتيجه حاصل شده است كه باورها و عقيده مندي هاي عرفان اسطوره اي، كه قديمي ترين نوع عرفان است، در مجلس نامه هاي تعزيه، اين دو مقوله ديرپا را به همسايگي و هم آوايي نشانده است.